4631370383

404 J. KOWALSKI, J. PŁOSZYŃSKA. A. SOBKOWIAK

55-80 C

+ 2Cr0₃ + 3H₂S0₄ ->

+ Cr₂(S0₄)₃ + 4H₂0

Uzyskiwane wydajności dochodzą do 60%, jednak metody te powodują powstawanie dużych ilości ścieków (około 18 kg na 1 kg produktu) zawierających związki chromu. Stwierdzono, że dodatek katalitycznych ilości RuC1₃ pozwala na obniżenie temperatury prowadzenia tego procesu [6]. Zastosowanie siarczanu manganu(III) [7] jako utleniacza też powoduje konieczność użycia jego stechiometrycznych ilości. Takie rozwiązania są nieakceptowalne z powodów zarówno ekonomicznych, jak i wymagań ochrony środowiska. Poza tym, w wypadku użycia Mn₂(S0₄)₃ jako utleniacza również oprócz 2-metylo-l,4-naf-tochinonu (55%) powstaje również 6-metylo-l,4-naftochinon z 10% wydajnością.

Sole ceru(IV) były od dawna stosowane do utleniania wielu związków organicznych [8, 9]. Zastosowanie nadchloranu ceru(IV) do utleniania 2-mety-lonaftalenu [10] daje, oprócz dwóch głównych produktów 2-metylo-l,4-naf-tochinonu i 6-metylo-l,4-naftochinonu (w stosunku molowym 3:1), również dimery, produkty wielkocząsteczkowe oraz produkty rozerwania pierścienia. Poza tym, ponad 6-krotny nadmiar soli ceru w stosunku do substratu jest konieczny, aby uzyskać 70-80% wydajność mieszaniny chinonów. Fakty te wykluczają możliwość zastosowania ceru(IV) jako stechiometrycznego utleniacza. W celu pokonania tych niedogodności wykorzystano fakt, że Ce(III) może być łatwo utleniony do Ce(IV) przez nadsiarczan (S₂0₈“) w obecności Ag(I) jako katalizatora i użyto jedynie katalitycznych ilości Ce(IV) jako utleniacza [11]. Schemat reakcji, jakie przebiegają w tym układzie przedstawia rys. 2.

(NH^S-A,

Ag(l)    Ag(II)

NH„HSO<

Rys. 2. Schemat reakcji zachodzących podczas utleniania 2-metylonaftalenu przez nadsiarczan

amonu