4645771764

57

ZAKŁADY BIBLIOGRAFIE

jak chce autor — dokument tekstowy, właśnie fakt, że bada ona oprócz treści, formalne i materialne cechy książki. Spodziewać się więc było można, że w teoretycznych podstawach bibliografii znajdziemy omówienie nie tylko najważniejszych elementów opisu rejestracyjnego, ale również wyjaśnienie, dlaczego spis bibliograficzny z nich się składa, dlaczego opis bibliograficzny na przestrzeni wieków rozwinął się, ujednolicił, a obecnie nawet dąży do znormalizowania w skali międzynarodowej.

Zakłady bibliografie podając ogólne podstawy teoretyczne bibliografii czynią to jednak bardzo często z wyraźnym ograniczeniem problematyki do bibliografii ogólnej, narodowej. Klasyfikacja podana w „Wprowadzeniu teoretycznym” dzieli spisy bibliograficzne, według przyjętych powszechnie zasad na ogólne i specjalne, zaliczając do tych ostatnich spisy ograniczone pod względem zakresu (bibliografie dziedzin lub zagadnień) lub pod względem zasięgu wydawniczo-formalnego (bibliografie czasopism, zawartości czasopism, osobowe itp.). Równocześnie bibliografie narodowe uznano za bibliografie ogólne o różnych, w poszczególnych krajach odmiennie ustalonych zasięgach: językowym lub terytorialnym. Tymczasem współczesna praktyka bibliograficzna poszerza pojęcie bibliografii narodowej na zespół spisów bibliograficznych obejmujących również bibliografie o ograniczonym zasięgu formalnym (np. bibliografie zawartości czasopism) i bibliografie publikacji związanych z danym krajem, a wydanych poza jego granicami, jeśli mają one nieograniczony zakres.

Praktykę tę potwierdzają też Zakłady bibliografie, skoro w omówieniach dotyczących bibliografii ogólnych w poszczególnych krajach umieszczają bibliografie zawartości czasopism i bibliografie bibliografij. Zrozumiałe jest, że Zakłady bibliografie, jako syntetyczny podręcznik uniwersytecki, nie mogą wprowadzać i udowadniać poprawek do przyjętej klasyfikacji spisów bibliograficznych, ale może warto byłoby zasygnalizować potrzebę takich zmian. Istnieje potrzeba ustalenia nowej definicji bibliografii narodowej, lub przyjęcia innych kryteriów w podziale bibliografii na ogólne i specjalne, gdyż schemat klasyfikacyjny spisów bibliograficznych wywodzący się z okresu, gdy jednostką bibliograficzną było tylko wydawnictwo samoistne, a bibliografię książek można było uznać ża wystarczający obraz produkcji wydawniczej narodu — wymaga przedyskutowania.

Tradycyjne pojęcie książki jako jednostki bibliograficznej zaważyło i na innych partiach „Wprowadzenia teoretycznego”. Wprawdzie w przytoczonej wyżej definicji zaznaczono, że bibliografia zajmuje się nie tylko materiałem tekstowym, ale i innymi źródłami informacji, a dalej podkreślono (s. 36), że pojęcia „materiału tekstowego” nie można ograniczać tylko do druków, gdyż obejmuje ono również dokumenty tego typu co płyty, taśmy, mikrofilmy itp., ale nie poruszono ęroblemu, czy bibliografia narodowa powinna rejestrować te dokumenty. Podobne rozważania z zakresu metodyki bibliograficznej obejmują tylko analizę wydawnictw drukowanych i najczęściej ograniczają się do książki.

Być może wyeliminowanie zagadnień szczegółowych, ewentualnie spornych lub nowatorskich przeprowadzono celowo, aby student, główny odbiorca pracy, mógł wstępnie przyswoić sobie jedynie najważniejsze podstawy wiedzy bibliograficznej. Patrząc od tej strony na omawiane wydawnictwo, trzeba stwierdzić, że owo minimum wiedzy bibliograficznej podane zostało w przystępnej i przejrzystej formie, z wyraźnym wskazaniem na społeczną funkcję bibliografii, na jej znaczenie w dziejach kultury i w kształtowaniu się postępowego poglądu na świat. Na podkreślenie zasługuje też fakt, że Zakłady bibliografie kładąc nacisk na czynną postawę bibliografa, na jego zaangażowanie ideowe w opisie książki