4645771782

6

STEFAN ROSOŁOWSKI

idącej specjalizacji i współdziałania stanowią biblioteki naukowe Bundeswehry. Tworząc tam system biblioteczny w latach sześćdziesiątych, zbudowano go na zasadach nowoczesnego bibliotekarstwa naukowego. Powołano sieć bibliotek naukowych wzajemnie się uzupełniających, o ściśle określonej specjalizacji, której działalność jest koordynowana przez bibliotekę centralną.

W Wojsku Polskim doszło do rozdzielenia kierownictwa sieci bibliotek naukowych i sieci bibliotek oświatowych. Nie przyniosło to spodziewanych korzyści bibliotekom naukowym, które nie rozwinęły właściwych form współpracy. Obecnie już nie ulega wątpliwości, że powiązanie ich w funkcjonalny zespół jest jednym z głównych warunków ich unowocześnienia.

Rozwój obiegu informacji naukowej niewątpliwie doprowadzi do powstania światowej sieci informacji, której ogniwami będą istniejące systemy krajowe. Jest jednak pewne, że dopóki istnieć będą wrogie obozy lub potencjalni przeciwnicy, większość informacji o znaczeniu militarnym zachowa charakter tajny. Wymieniać je będą między sobą jedynie armie sojusznicze.

Współpraca naukowych bibliotek wojskowych Układu Warszawskiego rozwija się stosunkowo wolno i ciągle jest niedostateczna w porównaniu z aktualnymi potrzebami. Mogłaby ona przybierać różne formy. Wydaje się jednak, że najważniejsze wśród nich to wymiana i udostępnianie komunikatów naukowych lub ich reprodukcji, wymiana sporządzanych źródeł informacji (bibliografii, materiałów dokumentacyjnych), wyników własnych badań bibliotekoznawczych, a także pracowników w celu odbycia praktyk zawodowych w bibliotekach.

Jednym z istotnych zadań biblioteki naukowej są prowadzone w niej prace badawcze jako część planu naukowego. Jak przedstawia się praca naukowa bibliotek wojskowych? Na ogół centralne lub główne biblioteki wojskowe rozwijają i publikują prace bibliograficzne o znaczeniu ogólnowojskowym. Jest to główny kierunek ich zainteresowań. Prace badawcze z zakresu historii (historii bibliotek, służby bibliotecznej, bibliografii i książki wojskowej) prowadzą biblioteki sił zbrojnych ZSRR, CSRS, Węgier i USA; z zakresu metodyki bibliotecznej — ZSRR i CSRS. Badań czytelnictwa wojskowego, oprócz prowadzenia jego obserwacji i statystyki, placówki te nie uprawiają. Czynią to niekiedy uczelnie wojskowe, np. WAP w Polsce, lub organ kierowniczy służby bibliotecznej, jak np. w USA.

Duże zainteresowanie zagadnieniami działalności bibliotek wojskowych w okresie wojny przejawia armia amerykańska. Świadczą o tym dzieje jej służby bibliotecznej z okresu II wojny światowej i konfliktu koreańskiego. Działała ona według specjalnego planu, dostosowanego do aktualnych potrzeb wojennych zarówno w metropolii oraz w bazach zamorskich, jak i na obszarach działań zbrojnych.

Jaki powinien być zakres przedmiotowy tego rodzaju prac przeprowadzanych w bibliotekach wojskowych poza ich działalnością naukowo-bibliotekarską?¹¹ Wydaje się niewątpliwym, że winny się tam znaleźć badania dotyczące zagadnień rozwoju nauki, problematyki księgoznawczej bibliotek, czytelnictwa oraz ich wzajemnych stosunków.

w dokształcaniu bibliotekarzy. — Zob. Sprawozdanie z podróży służbowej do ZSRR odbytej w dniach 7—14 września 1964 r. (CBW).

¹¹ Tego rodzaju badania nie mogą być tylko wewnętrznymi sprawami poszczególnych bibliotek. Winny one znaleźć miejsce w resortowym planie rozwoju nauki. Np. Min. Obrony USA subsydiuje aktualnie 108 prac z zakresu informacji i dokumentacji (lotnictwo 66,7%, marynarka 22%, wojska lądowe 11,2%). Zob. Rejestracja prac naukowo-badawczych prowadzonych na świecie w zakresie informacji i dokumentacji. Oprać. F. Żeromska. — Aktualne Problemy Informacji i Dokumentacji R. 9 :1964 nr 2 s. 13—17.