4962383950

Str. 202

Zeszyt 9

rykańskiego Weymuth—TowPa ••) (Lichty, „Natural gas“ 1926):

Q = 15.385 V^d5V* (Pp ~ PO T L.s.T

gdzie Q oznacza ilość gazu — stóp³/dobę,

p_p    „    ciśnienie początkowe — funtów/cal²,

p_k    „    ciśnienie końcowe — funtów/cał*,

d    „    średnicę rurociągu — cali,

s    „    gęstość gazu względem powietrza,

L    „    długość rurociągu — mil angielskich,

T    „    temperaturę bezwzgl.— ⁰ Fahrenheita.

Powyższy wzór przerobiony na jednostki metryczne, przy przyjęciu temperatury gazu 10 °C, brzmi:

d⁵*'*    -

gdzie L oznacza — km, Q — m³/min., p_n i p_k — ata., d — cm, stała c = 0.0004.

Z powodu wielu zmiennych nie jest wzór ten łatwy do ujęcia wykreślnego w jednym układzie płaskim. Pewnem nowem przedstawieniem, zapro-ponowanem przez p. inż. Kołodzieja, asystenta Labo-ratorjum Maszynowego (1929 r.), jest wykres 1 •••) średnicą rurociągu a ciśnieniem początkowem dla pewnej wartości (L. Q ²), którą jako charakterystyczną wielkość dla pewnego zagadnienia oblicza się osobno, przyczcm s —0.6. Przy rurociągach dalekosiężnych na gaz ziemny jest prawie z '.reguły 'ciśnienie początkowe dane z góry, czasem ograniczone ekonomiczną grubością ścianek rur.

Należy tu również zauważyć, że ciśnienie początkowe wzrasta tylko nieznacznie ze wzrostem ciśnienia końcowego, jak to wynika z przebiegu krzywych po lewej stronie wykresu. Wykresu 1) można także używać przy rurociągach dla innych gazów, przyczcm zmienia się tylko podziałka dla średnicy. N. p. dla gazu koksowego d_k = 0.946 d metanu.

Mając daną z wzoru Weymuth—Towl‘a, wzgl. z wykresu 1), średnicę rurociągu dla pewnych danych odległości i ilości przetłaczanego gazu, możemy przystąpić do obliczenia kosztów zakładowych rurociągu . dalekosiężnego, względnie ceny jednostkowej za transport jednego m³ gazu. (Cena za sam gaz „loco kopalnia" jest omówiona poniżej osobno).

Kalkulację kosztów rurociągu oparto na następujących danych:

1) Cena rur: Podstawowa cena za tonnę, bez względu na średnicę wynosiła średnio 900 zł. w styczniu 1929, zaś 1.200 zł. od maja 1929, wzrosła więc bardzo znacznie. Cenę jednostkową obliczamy

śre da>cy oraz t(ości prretta czaae y o <Joxu

Poł'AeÓ4e cIjoit/7't po*.*aHco*t y o toc/ayu    ta

Część prawą wyrysowano dla ciśnienia końcowego p_k — 1 ata. Korekturę dla p_p > 1 podaje strona lewa. Prawa strona przedstawia związek między

^##) Cytowany często wzór Oliphanfa daje według badań amerykańskich (Lichty) liczby na ilość gazu o około 6% mniejsze. Natomiast używany obecnie w Borysławiu

Q = 2*5 f ^ł ( Pp ~ Pk)

jest co prawda też prostszy, ale daje liczby na ilość gazu zgodne ze wzorem Weymuth-TowTa tylko dla średnicy rury około 7“ — natomiast dla rur 4“ około 10% za mało, dla rur 12“ około 10% wiele.

z wymiarów, przyjmując y stali 7.800 kę/m⁸. Grubość ścianki rur (s) przyjęto, wzorując się na nor-maljach niemieckich dla ciśnienia roboczego 30 atm, — przy odpowiedniem uwzględnieniu zmiennego spółczynnika korozji, — co ostatecznie daje obecnie następującą cenę 1 km rury (R) w Należności od średnicy (d):

*^##) Wykres ten, podobnie jak wszystkie inne poniżej wspomni nc, narysowany w większym formacie na papierze milimetrowym jest do nabycia w Laboratorjum maszynowem Politechniki Lwowskiej za zwrotem własnych kosztów papieru i kopjowania.