4962384082

247

JAROSLAY DRTINA

obowiązujących przepisów, ponieważ stanowisko jego nie zgadza się niekiedy z zasadami przyjętymi .w czechosłowackim bibliotekarstwie i ma służyć jako glos w dyskusji przed opracowaniem nowych (przepisów dla katalogu przedmiotowego.

Nowe zasady opisu przedmiotowego w Czechosłowacji będą opracowane dlatego, że dotychczas braikuje tego rodzaju ogólnie obowiązujących zasad oraz dlatego, że ostatnio, w okresie władzy ludowej, zmieniły się tam poglądy na funkcję katalogu przedmiotowego w bibliotece. Zmiany te, ich przyczyny i konsekwencje uwidacznia (najlepiej historia katalogu przedmiotowego na terenie Czechosłowacji, którą autor omówił bardzo szczegółowo.

Tradycja katalogu przedmiotowego w Czechosłowacji jest dość dawna. W 1892 r. Martin Schrettimger założył (katalog przedmiotowy w bibliotece uniwersyteckiej w Pradze, prowadzony do 1897 r. Jednakże katalog ten ze względu na to, że był sporządzony w języku niemieckim, nie -miał wpływu na rozwój katalogów rzeczowych w Czechach. Po uzyskaniu przez Czechów niepodległości w 1918 r. prawie równocześnie powstają katalogi przedmiotowe w Bibliotece Uniwersyteckiej w Pradze i w Bibliotece Narodowego Zgromadzenia. Katalog Biblioteki Uniwersyteckiej nie miał opracowanych jednolitych zasad, nie opierał sdę na żadnym ustalonym wzorze d w rezultacie był pełen niekonsekwencji. Katalog Biblioteki Zgromadzenia Narodowego natomiast opierał się na przepisach sporządzonych przez jej ówczesnego kierownika, Z. V. Tobol kę. Przepisy Tobołki zostały opublikowane w zbiorze pt. Ceskoslovenske knihovnictvi, co spowodowało, że zaczęły pełnić funkcję instrukcji katalogowania przedmiotowego w skaM ogólnokrajowej.

Trzeba bowiem zauważyć, że w okresie dyskusji nad katalogiem przedmiotowym i systematycznym, która toczyła się w latach dwudziestych naszego wieku w wielu krajach, zwłaszcza w Niemczech, bibliotekarze czechosłowaccy uznali wyższość katalogowania przedmiotowego nad innymi katalogami rzeczowymi . Ten rodzaj katalogu powstał w 'bibliotekach czechosłowackich jako jedyny (katalog rzeczowy lub jako uzupehuicnde katalogu alfabetycznego. Katalog systematyczny był w Czechach mało znany ti bardzo rzadko stosowany.

Rozpowszechnieniu katalogu przedmiotowego na terenie Czechosłowacji nie towarzyszyła praca nad ' udoskonaleniem jego przepisów. W braku urzędowych przepisów ogólnopaństwowych biblioteki korzystały z opracowania Tobołki. Przepisy Tobołki nie były jednak dobre. Drtina omawiając je zarzuca im szereg błędów, których główną przyczyną było to, że nie opierały się na doświadczeniach bibliotekarzy czeskich lub amerykańskich, ale na przepisach Niemca Zedlera. Porównując tekst przepisów Zedlera z tekstem Tobołki, Drtina stwierdza, że Tobołka ograniczył się po prostu do przekładu z Zedlera, nie zważając, że właściwości języka niemieckiego, z których Zedler wywiódł swoje zasady, są zupełnie odmienne od właściwości języka czeskiego. Wobec tego tłumaczenie Tobołki wywołało na terenie bibliotek czeskich szereg nieporozumień, (zwłaszcza w sprawie tzw. inwersji i uogólniania zbyt wąskich tematów. Również ogólne założenie przepisów Zedlera, przeznaczonych dla katalogu przedmiotowego istniejącego obok katalogu system matycznego, nie odpowiadało bibliotekom czechosłowackim, gdzie katalog przedmiotowy był jedynym katalogiem rzeczowym. W rezultacie biblio-