8658358978

BIBLIOTEKI NAUKOWE WOBEC CENZURY 343

obowiązujących przepisów prawnych. To władze Biblioteki zdobyły się na karkołomne przedsięwzięcie specyficznego zinterpretowania i połączenia ze sobą istniejących przepisów w celu uzyskania zatrzymanych publikacji zagranicznych. Urzędy cenzorskie nie musiały zdobywać się na szczególny wysiłek intelektualny, aby odrzucić starania bibliotek naukowych i zachować stan konfiskaty tych dokumentów. Wystarczyło, że przytaczały właściwe w tej sprawie przepisy i sztywno trzymały się litery prawa. Sposób dowodzenia przez urzędy państwowe swoich racji może imponować. Biblioteka naukowa — mimo posiadanych uprawnień — nie otrzyma nadesłanych publikacji, gdyż zawierają one treści szkodliwe i zakazane do rozpowszechniania; jednocześnie urzędy kontroli nie orzekały zakazu rozpowszechniania tych publikacji; biblioteka będąca adresatem przesyłki nie może wystąpić o formalne ich zakazanie, gdyż nie rozpowszechnia publikacji.

Uniwersytet Łódzki i jego Biblioteka niczego nie osiągnęli, ale najważniejsze, że próbowano i wykorzystywano wszelkie dostępne środki i możliwości. Sytuacja nie była jednak bez wyjścia. Przypomnijmy uprawnienia, jakie wynikały z ustawy o kontroli publikacji: „Decyzje dotyczące zakazu publikacji i widowisk mogą być zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego na zasadach i w trybie określonym w Kodeksie postępowania administracyjnego, ze zmianami wynikającymi z przepisów niniejszej ustawy. Skargę na decyzję Głównego Urzędu KPiW można wnieść do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie 7 dni od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia. Główny Urząd przekazuje skargę wraz z aktami sprawy do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie 7 dni od dnia jej wniesienia” [1, art. 15 ust 1-2].

Opierając się na tych przepisach, UŁ wniósł skargę do NSA. W jej uzasadnieniu ponownie podniesiono sprawę rozumienia terminu „rozpowszechnianie” oraz udowadniano, że biblioteka jest instytucją rozpowszechniającą dokumenty za pomocą tej samej argumentacji, co w pismach skierowanych do instytucji niższego szczebla. Stwierdzenie w zakończeniu skargi, że poglądy i interpretacje władz bibliotecznych są zgodne ze stanowiskiem Sądu Najwyższego jest co najmniej zaskakujące. Jak pamiętamy w 1986 r. Sąd Najwyższy uznał za obowiązującą wykładnię przepisów prawnych wyrażonąprzez GUC, sprzeczną z argumentacją władz bibliotecznych (por. s. 339). Ostatnie zdanie skierowanej w marcu 1987 r. do NSA skargi wyraża nie tylko paradoks całej sytuacji, ale ujmuje również sens i istotę zaistniałych okoliczności. Radca prawny UŁ pisze bowiem: „Jeden urząd państwowy to jest Główny Urząd Ceł nie chce wydać Uniwersytetowi Łódzkiemu publikacji, gdyż twierdzi, że nie były one poddane kontroli przez drugi urząd państwowy, a ten drugi urząd to jest Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk twierdzi, że nie jest w ogóle właściwy do przeprowadzenia tej kontroli na wniosek Uniwersytetu Łódzkiego”.