4962385464

Stąd można w nich poszukiwać systemu wiedzy teoretyczno-praktycznej, układów czynności, których podstawę orientacyjną stanowi ta wiedza, podmiotowych uwarunkowań podejmowanej działalności. Tak rozumiane kompetencje wyrażają się w zdolnościach i gotowości do wykorzystywania posiadanych umiejętności w radzeniu sobie w otaczającym świecie, w konkretnych sytuacjach życiowych, bądź zawodowych (W. Furmanek 1997, s. 17). W ujęciu strukturalnym powinny one integrować trzy komponenty: intelektualny (świadomościowy, odnoszący się do wiedzy); działaniowy (sprawnościowy, odnoszący się do umiejętności); motywacyjny (przekonaniowy, odnoszący się do gotowości działaniowej człowieka)

Za sprawą prac nad oczekiwanymi zmianami w systemach edukacji krajów Unii Europejskiej pojęcia kompetencje, i kompetencje kluczowe stały się przedmiotem analiz kom paraty stycznych.

I chociaż definicje spotykane w poszczególnych krajach są mocno związane z kontekstem kulturowym i językowym to jednak dominuje w nich dość zgodny pogląd, co do tego, że muszą one wiązać się z postulowaną funkcja wykształcenia. Dlatego często odnosi się interpretację omawianych pojęć do Światowej Deklaracji „Education for Ali”¹, gdzie znajdujemy stwierdzenie, iż: każdy człowiek - dziecko, młodzieniec i dorosły-powinien móc korzystać z kształcenia w zakresie podstawowych potrzeb edukacyjnych. Potrzeby te obejmują zarówno główne narzędzia do nauki (jak czytanie, ekspresja werbalna, liczenie czy rozwiązywanie problemów), jak też podstawowe treści kształcenia (jak wiedza, umiejętności, wartości czy postawy), które są niezbędne z punktu widzenia możliwości przetrwania, pełnego rozwoju uzdolnień, godnego życia, pełnego uczestnictwa w rozwoju postępu, podnoszenia jakości życia, podejmowania świadomych decyzji oraz kontynuowania nauki². Kompetencje kluczowe jest to zestaw najważniejszych kompetencji, bez których nie można kształtować kompetencji pozostałych.

Warto także odnotować pogląd, według którego kompetencje kluczowe należy wiązać z przygotowaniem człowieka do zmiany jakości życia³. Antropolog J.Goody (OECD, 2001b, s. 182) pisze, że podstawowe kompetencje powinny dotyczyć tego, jak najlepiej spędzić czas pracy i czas odpoczynku w ramach społeczności, w której dana jednostka żyje.

Europejski Stół Przemysłowców (2001), którego celem było wzmocnienie konkurencyjności w Europie, charakteryzował nowego Europejczyka jako pracownika i obywatela obdarzonego nie tylko umiejętnościami technicznymi, ale również duchem przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość jest w tym kontekście rozumiana jako kreatywność, innowacyjność, elastyczność, umiejętność pracy w zespole oraz niepokój intelektualny.

Na podstawie analizy różnych dostępnych nam publikacji można sformułować wniosek, że jak dotychczas nie została opracowana jedna uniwersalna definicja pojęcia kompetencji kluczowych. Niezależnie od różnic w konceptualizacji i interpretacji tego terminu, zauważa się zgodę, co do tego, że aby termin kompetencje zasługiwał na epitet kluczowe, główne, czy też podstawowe, musi oznaczać coś ważnego i korzystnego dla jednostki i społeczeństwa - coś, co umożliwia jednostce pomyślnie integrować się z różnymi grupami społecznymi, przy jednoczesnym zachowaniu niezależności i umiejętności sprawnego działania zarówno w znanym jak i nieznanym otoczeniu. Skoro jednak otoczenie ulega zmianom i przemianom, kompetencje kluczowe powinny także umożliwiać ustawiczną

19

1

   World Conference on Education 1990.

2

   Art. 1, paragraf 1. Projekt ALL (realizowany przez Educational Testing Service) stawia sobie za cel opracowanie informacji o umiejętnościach i postawach osób dorosłych w wieku 16-65 lat w następujących czterech obszarach: rozumienie tekstów pisanych i dokumentów, myślenie matematyczne, myślenie analityczne/ rozwiązywanie problemów, praca zespołowa i znajomość technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

3

   Por. W. Furmanek, Jutro edukacji technicznej (w druku).