5169916130

44 Małgorzata Wrzeciono

Autorzy polskich prac z matematyki i fizyki byli wybitnymi uczonymi. Ich rozprawy, mimo iż czasami o charakterze popularnonaukowym czy podręcznikowym stały na wysokim poziomie. Taki charakter miało dzieło Antoniego Wagi Wiadomości o astronomii, czy podręcznik autorstwa następcy Jana Śniadeckiego w obserwatorium wileńskim, Piotra Sławińskiego Początki astronomii teoretycznej i praktycznej.

Książka chemiczna sprzedawana w owym czasie w polskich księgarniach, to dzieła zarówno rodzime, jak i obce. Powstanie i rozwój polskiej chemii w początkach ubiegłego stulecia wiąże się nierozerwalnie z osobą Jędrzeja Śniadeckiego i wileńskim ośrodkiem uniwersyteckim. Jego prace posiadały warszawskie firmy księgarskie S. Merzbacha, J. Zawadzkiego i S. Orgelbranda, krakowskie J. Czecha i D. Friedleina oraz wileńskie. Katalogi odnotowują trzy kolejne edycje bardzo cenionej publikacji J. Śniadeckiego Początki chemii dla użytku słuchaczów akademickich. Następcą J. Śniadeckiego na katedrze chemii został Ignacy Fomberg, autor kilku podręczników i prac popularnonaukowych, takich jak Wiadmości początkowe z chemii, Słownik wyrczów chemicznych oraz Chemia z zastosowaniem do sztuk i rzemiosł wydana w Wii lie w 1827 r. Charakter słownika miała publikacja lwowskiego chemika Emila Czyrniańskiego Słownictwo polskie chemiczne wydana w Krakowie w 1854 r. Czy r niań-sk¹ był także autorem podręcznika Wykład chemii nieorganicznej. Dzieła te rozpowszechniały księgarnie J. Czecha, J. Cypcera. D.E. Friedleina oraz J. Zawadzkiego, S. Merzbacha, A. Nowoleckiego i M. Orgelbranda. Do najczęściej notowanych prac należały również rozprawy Józefa Bełzy - profesora Uniwersytetu Warszawskiego, jego Zasady technologii chemicznej (Warszawa 1840 i 1851), Krótki rys chemii, O wyrabianiu cukru oraz Chemia policyjno-prawna, książka, dzięki której zyskał niemały rozgłos, sprzedawano w księgarniach E. Winiarza, F. Pillera, J. Czecha, M. Orgelbranda, H. Natansona, J. Klukowskiego i H. Kallenbacha. W handlu księgarskim znajdowały się także publikacje Teofila Rybickiego, m.in. Zasady technologii chemicznej’ obejmującej wiadomości treściwie zebrane oraz sześciotomowe dzieło Aleksandra Chodkiewicza Chemia, które należałoby nazwać encyklopedią chemii, gdyż przedstawiało dokładny stan ówczesnej wiedzy chemicznej. Poczytnością czytelników cieszyły się prace Justusa Liebiga - Chemia z zastosowaniem do rolnictwa i fizyologii (Warszawa 1846) i Chemia organiczna wydana też w Warszawie w 1844 r. Autorem przekładu podręcznika Antoniego Fourcroy Filozofia chemiczna czyli fundamentalne prawdy teraźniejszej chemii był J. Bystrzycki. Piśmiennictwo chemiczne, mimo wielu znakomitych uczonych, którzy działali w kilku ośrodkach naukowych w Polsce, stanowiło niewielki procent całej literatury naukowej notowanej w katalogach firm księgarskich.

Pierwsza połowa XIX w. to okres rozkwitu nauk przyrodniczych. W tym czasie powstały pierwsze prace Jeana Lamarcka, Georges*a L.Cuvier’a czy Roberta Browna i wielu innych mniej znanych uczonych przyrodników. Na ziemiach polskich przyro-doznawtwem zajmowali się nieliczni badacze, należał do nich ksiądz Bonifacy Stanisław Jundziłł, autor popularnych i poczytnych publikacji, o czym mogą świadczyć kolejne edycje jego dzieł, takich, jak Początki botaniki, w którym podług układu Linneusza opisane są rośliny nie tylko krajowej dzielne, pożyteczne albo szkodliwe [...] oraz Opisanie roślin na Litwie (Wilno 1791 i 1831), które można było nabyć w księ-