5169916120

Małgorzata WRZECIONO

KSIĄŻKA NAUKOWA W KSIĘGARNIACH POLSKICH

LAT 1830-1864

(Na przykładzie wybranych katalogów księgarskich)

Księgarstwo jako specyficzna gałąź handlu, od początku swego istnienia związane było z nauką; „Księgarstwo było i jest środkiem do osiągnięcia wysokiego poziomu nauki” - pisał J. Zawadzki w swojej pracy O księgarstwie w Polszczę . Do dzisiaj słowa te nie straciły swego znaczenia. Powstawanie i rozwój księgarń w nowożytnej Europie, a tym samym i w Polsce związane było ze wzrostem znaczenia nauki i rozkwitem uniwersytetów.

Pierwszą polską księgarnią była oficyna uniwersytecka, powołana do życia wraz z założeniem Akademii Krakowskiej w 1364 r. Księgarnia ta służyła przede wszystkim profesorom i studentom uczelni². Z czasem, wraz z rozwojem i upowszechnianiem się nauki, poszerzył się krąg odbiorców książek, a tym samym nastąpił bujny rozwój księgarstwa, nie tylko w dużych ośrodkach naukowych, ale i na prowincji. Wzrosło znaczenie książki w życiu mniej wykształconych grup społeczeństwa. Pomimo to, nadal największym prestiżem cieszyły się księgarnie działające w dużych miastach, ośrodkach uniwersyteckich, gdzie na rzecz polskiej nauki pracowali uczeni i badacze.

Centrum życia naukowego na ziemiach polskich XVI i XVII w. był Kraków, w późniejszym okresie dołączyły do niego Warszawa i Wilno, a także Poznań, Lwów i Wrocław. Działające tam księgarnie prowadzili ludzie światli i wykształceni, którzy dostrzegali znaczenie książki naukowej w rozwoju nauki. Tym samym dbali o to, aby w księgarniach do nich należących nie zabrakło dzieł ważkich dla poszerzania i zdobywania wiedzy. Szczególne powiązanie księgarstwa z nauką nastąpiło w Polsce w okresie Oświecenia. Wówczas głównym ośrodkiem księgarskim stała się Warszawa. Działalność takich księgarzy, jak Mitzler de Kolof, Piotr Dufour, Michał Gróll oraz Józef Zawadzki i Franciszek S. Dmochowski opierała się przede wszystkim na upo-

*J. Zawadzki, O księgarstwie w Polszczę, „Pamiętnik Warszawski” 1818,1.12, s. 468.

² S. Czarnowski, Rys historii księgarstwa w ogóle, a u nas w szczególności, „Warszawski Rocznik Literacki” 1872, R. 2, s. 283.