5169916122

Książka naukowa w księgarniach polskich.. 37

cych się katalogów uzależniona była od zamożności firmy. Część oficyn, prowadzących jednocześnie działalność wydawniczą, publikowała katalogi księgarsko-nakładczc, inne tylko księgarskie.

W niniejszej pracy, katalogi księgarskie stały się materiałem źródłowym do zbadania naukowego asortymentu polskich księgarń okresu międzypowstaniowego. Ze względu na fakt, iż zarówno publikacje naukowe jak i popularnonaukowe, pełniły wówczas podobne funkcje w upowszechnianiu wiedzy, w pracy przyjęto szerokie pojęcie książki naukowej, obejmujące oba rodzaje literatury. Badaniami objęto 36 dostępnych katalogów wydanych w latach 1830-1876 na ziemiach byłego Królestwa Polskiego, opublikowanych w znacznej większości przez znane firmy wydawnicze, działające w dużych ośrodkach naukowych.

Najwięcej, bo aż 14 z analizowanych katalogów pochodzi z Warszawy. Wydane zostały przez takie firmy księgarsko-wydawnicze, jak: Spółka Józef Zawadzki i Józef Węcki, Gebethner i Wolff, Samuel Orgelbrand, Henryk Natanson oraz firmy księgarskie Alaksandra Nowoleckiego, Samuela H. Merzbacha, Celsa Lewickiego. Swoje katalogi wydawały także Księgarnie Ojców Pijarów i Księży Misjonarzy.

Spośród księgarzy krakowskich największym prestiżem cieszyła się firma Daniela E. Friedleina, która każdego roku publikowała katalogi informujące o bogatych zasobach swojej księgarni. W Krakowie działali również Józef Czech i Józef Cypcer.

We Lwowie informacje o nowych książkach rozpowszechniały księgarnie należące do Franciszka Pillera i Spółki, Edwarda Winiarza, Henryka Kallenbacha oraz Karola Wilda.

Miasto Poznań i okolice zaopatrywały w książkę polską firmy księgarsko-wydaw-

_ »

nicze Józefa Lissnera i Jana Konstantego Zupańskiego. W Wilnie znanymi księgarzami byli, wspomniany Józef Zawadzki oraz Teofil Glucksberg i brat Samuela Orgelbranda, Maurycy.

Celem niniejszej pracy nie będzie więc ocena działalności firm księgarskich, ale ukazanie wzajemnych powiązań między działalnością popularyzatorską oficyn księgarskich i wydawniczych a nauką. Katalogi księgarskie pozwalają bowiem stwierdzić, czy dokonania polskiej i światowej nauki miały lub mogły mieć wpływ na upowszechnianie wiedzy, a także w jakim stopniu rodzima i obca książka naukowa odpowiadała na zapotrzebowania czytelnicze klientów księgarń.

Szczegółowa analiza zapisów bibliograficznych zawartych w wybranych katalogach pozwoliła wyłonić zestaw piśmiennictwa naukowego i na tej podstawie wysnuć wniosek, że w badanym okresie dzieła naukowe stanowiły około 22% ogólnej liczby książek oferowanych przez działające wówczas księgarnie. Największy wybór publikacji naukowych miały księgarnie D.E. Friedleina w Krakowie i S. Merzbacha w Warszawie oraz Ernesta W. Gunthera w Lesznie.

Próba porównania liczby tytułów naukowych zawartych na łamach katalogów z zamieszczonymi w Bibliografii polskiej Karola Estreichera wypada na niekorzyść tych pierwszych. Należy domniemywać, iż informacje o znacznej liczbie z tych publikacji, które oferowały księgarnie, nigdy nie trafiały na karty katalogów księgarskich. Prawdopodobnie były to dzieła poszukiwane tak, że ich nakład rozchodził się szybko. Tytuły te nie wymagały dodatkowej reklamy. Innym powodem braku informacji