5192605203

67

3.2,6. Teoria kolonizacji wewnętrznej i teorie marksistowskie

Na podstawie dorobku polskich studiów regionalnych oraz prób stworzenia teorii gospodarki przestrzennej w socjalizmie można sformułować hipotezę. iż w pewnym zakresie teoria kolonizacji wewnętrznej może znaleźć zastosowanie do analizy rozwoju regionalnego w gospodarce socjalistycznej.

Kluczowa role w teorii kolonizacji wewnętrznej odgrywa pojecie dominacji. Zjawisko dominacji ma swe podstawowe podłoże w nierównościach w układzie działowo-gałęziowym. Realizowana do chwili obecnej (choć zauważane sa pewne zmiany w tym zakresie. por. np. rewizja planu inwestycyjnego, kwiecień 1988) strategia forsownej industrializacji, oparta na kompleksie paliwowo-energetyczno-hutniczym (por. np. B. Jałowiecki, 1988a. ss. 169-171,    174), a wywodzącą s^e ze

swoiście rozumianej “rozwojowej misji władzy" (J. Pajestka, 1982) w bezpośredni sposób prowadzi do kierowania znacznych środków do działów uznanych za priorytetowe, kosztem działów, którym priorytetu tego nie przyznano (lub przyznano jedynie w sposób deklaratywny). Potwierdza to np. niepowodzenie realizacji uchwał wspólnego Plenum KC P2PR i NK 2SL w odniesieniu do udziału kompleksu żywnościowego w ogólnej puli inwestycyjnej. Dominacja zachodząca w układzie działowo-gałęziowym przenosi się na układ regionalny dwojako:

-    bezpośrednio, co wynika z różnic strukturalnych miedzy

poszczególnymi regionami, prowadzać do utrwalania sie podziałów na centrum i peryferie. Na potwierdzenie tego stwierdzenia wskażmy na rolnicze źródła akumulacji pierwotnej (zgodnie ze znanym mechanizmem:    niskie

płace robocze - tania żywność - małe dochody rolnictwa

znaczna akumulacja w sektorach pozarolniczych) oraz zapóżnienie urbanizacji względem industrializacji (por. wyniki Diagnozy stanu gospodarki przestrzennej Polski, szczególnie R. Szul, 1984).

-    pośrednio, gdy priorytetowe sektory realizują swe interesy poza regionami będącymi siedziba ich przedsie-