5217957665

zwięźle omówił interesujący tom zbiorowy, zredagowany przez Jana Parandowskiego, Pisarze świata Mickiewiczowi. Z wielu bezinteresownych opinii o arcydziele naszej literatury (były to odpowiedzi na ankietę polskiego PEN Clubu, skierowaną w Roku Mickiewiczowskim - 1955 - głównie do pisarzy zrzeszonych w tej federacj i) zwróćmy uwagę na dwie - belgijskiego poety Roberta Viviera: „Być nie tylko zrozumianym, ale i odczutym w obcym języku jest, wydaje mi się, wyłącznym przywilejem wielkich poetów” - i hinduskiego pisarza oraz profesora K.R. Srinivasa Iyengara: „[...] treść tego posłania [tj. Pana Tadeusza - M.R] przekracza zarówno granice czasu, jak i przestrzeni”. Oto kryteria - konkluduje Nowak - które „przykładamy do dzieł sztuki pretendujących do miana arcydzieł”³⁷. Szkic kończy omówienie pełnych przekładów Pana Tadeusza (a było ich do roku 1962 trzydzieści dziewięć na dwadzieścia dwa języki!). Całość pięknie ilustrują podobizny kart tytułowych pierwodruku epopei szlacheckiej i wybranych przekładów, co harmonizuje z miejscem druku - czasopismem o ambicjach społeczno-kulturalnych i z intencją docierania do jak najszerszego kręgu odbiorców.

Myślę również o niewielkim na pozór szkicu Z techniki homeryckiej w „Panu Tadeuszu”³⁶, który ukazał się już - niestety - po śmierci Nowaka w specjalistycznym czasopiśmie „Filomata”, adresowanym do nauczycieli i uczniów szkół ogólnokształcących. Rolą, jaką odegrał epos homerycki w genezie Pana Tadeusza, zajmowano się już od ponad wieku, Nowak skupił się więc w tym tekście przede wszystkim na występuj ących w poemacie „wyrazistych aluzj ach literackich” w postaci poważnych i żartobliwych pożyczek z Iliady i Odysei, wersów niemal dosłownie przejętych z Iliady w tłumaczeniu Franciszka Ksawerego Dmochowskiego, alu-

³⁷    Z.J. Nowak: „Pan Tadeusz” na świecie. „Poglądy” 1963, R. 2, nr 24 (28), s. 20.

³⁸    Z.J. Nowak: Z techniki homeryckiej w „Panu Tadeuszu„Filomata” 1993, nr 9 (414) [numer specjalny: Antyk w dobie romantyzmu w Polsce. Cz. J], s. 117-127.

54