5332217771

O sporcie

Czesław Michalski

Sportowcy niepełnosprawni na olimpijskim szlaku

„Let me win. But if / cannot win, let me be brane in the attempt” to słowa przysięgi olimpijskiej wypowiadane podczas ceremonii otwarcia igrzysk specjalnych dla osób upośledzonych umysłowo. Usprawnianie przez ruch ma swoją długą histońę, ale włączenie osób niepełnosprawnych do uprawiania sportu przez wiele lat nie zyskiwało społecznego uznania

Sport dla osób niepełnosprawnych wyrósł z potrzeby rehabilitacji. Impulsem do szerszego wprowadzenia form sportowych w procesie rehabilitacji chorych była I wojna światowa, podczas której prowadzono różnego rodzaju zajęcia sportowe dla rannych żołnierzy, z myślą o ich szybszym powrocie na front. W latach 20. i 30. ubiegłego wieku rozwijał się ruch sportowy inwalidów, powstawały kluby sportowe oraz międzynarodowe stowarzyszenia działające na rzecz upowszechnienia sportu wśród osób niepełnosprawnych. Pierwszym w Polsce był klub sportowy dla głuchoniemych, założony w Warszawie w 1922 r. przez Władysława Janickiego. Pierwszą międzynarodową organizacją sportu inwalidzkiego, utworzoną w roku 1924 w Paryżu, był Międzynarodowy Komitet Sportu dla Niesłyszących (CISS). Jednym z jego założycieli była Polska. Właśnie w Paryżu tegoż roku zorganizowano pierwsze światowe igrzyska sportowe dla głuchych. Odtąd co 4 lata Komitet ten organizuje letnie igrzyska olimpijskie dla niesłyszących. Od 1949 r. odbywają się również igrzyska zimowe.

11 wojna światowa uświadomiła lekarzom, że nadspodziewanie dobre efekty daje usprawnienie rannych żołnierzy poprzez sport. Po jej zakończeniu nastąpił dynamiczny rozwój ruchu sportowego osób niepełnosprawnych, co wynikało z rekordowej w dziejach liczby inwalidów pozbawionych kończyn i sparaliżowanych. Wymuszony w ten sposób postęp masowej rehabilitacji zwrócił uwagę lekarzy na rolę sportu w procesie usprawniania osób dotkniętych kalectwem, a także integrowanie ich z pełnosprawną częścią społeczeństwa.

Sport niepełnosprawnych dzieli się na dwa typy: 1) sport inwalidzki, coraz częściej określany jako sport „sprawnych inaczej”, obejmujący uczestników o niepełnej sprawności fizycznej; 2) sport niedorozwiniętych umysłowo.

Stosownie do tego podziału organizuje się imprezy, z których największe w skali międzynarodowej określa się jako Igrzyska Olimpijskie Inwalidów (Paraolimpiady) oraz Olimpiady Specjalne (dla niedorozwiniętych umysłowo).

Rolę przewodnią we wprowadzaniu form sportowych do rehabilitacji osób ciężko upośledzonych pod względem fizycznym pełnił, prowadzony przez Ludwika Guttmanna w angielskiej miejscowości Stoke Mandeville, ośrodek rehabilitacji uszkodzeń kręgosłupa. W procesie rehabilitacji zastosowano tu współzawodnictwo inwalidów na wózkach. W 1948 r. L. Guttmann zaini-

Konspekt nr 4/2006 (27)