5332218675

ROCZNICA UCHWALENIA DEKRETU O BIBLIOTEKACH 115

Oczywiście, było ich znacznie więcej, bo w każdym województwie, a nawet powiecie byli prawdziwi pionierzy odbudowy bibliotekarstwa i organizacji nowych bibliotek.

Trwałą zdobyczą Dekretu było objęcie nim całokształtu spraw bibliotecznych, ze szczególnym uwzględnieniem bibliotek publicznych, służących zaspokojeniu potrzeb czytelniczych całego społeczeństwa. Powołując do życia ogólnokrajową sieć biblioteczną, Dekret dokonał demokratyzacji i uspołecznienia podstawowych sieci bibliotecznych, tj. bibliotek szkolnych, publicznych (także związkowych) i naukowych. Ważną zdobyczą było planowane już w Dekrecie powołanie Państwowej Rady Bibliotecznej, a także zalecenie bibliotekom naukowym współpracy w zakresie gromadzenia zbiorów.

Dekret ma niewątpliwie historyczne znaczenie jako przełomowy akt normatywny w dziedzinie bibliotekarstwa. Stanowi ważny etap w dziejach polityki bibliotecznej, wyprzedzając niektórymi postanowieniami praktykę życiową. Wywarł ogromny wpływ na rozwój bibliotekarstwa polskiego i jego ksztatł obecny, zwłaszcza na kształt sieci bibliotek publicznych. Czasy, w jakich powstawał Dekret, nie sprzyjały rozwiązywaniu wszystkich problemów bibliotekarskich. Wiele spraw trudno było uregulować przepisami. Trzeba też pamiętać, że był to akt również polityczny, który wytyczał ogólne ramy działalności państwa i samorządu w ważnej dziedzinie kultury” [s. 274-278].

Ze wzruszeniem czytamy te wspomnienia i refleksje wypowiedziane dziesięć lat temu przez Nestorów bibliotekarstwa polskiego, których dziś już nie ma wśród nas. Zadziwia trafność i celność spostrzeżeń, niekiedy też aktualność, mimo tak wielu zmian. Nie da się ukryć faktu, że Dekret dał podwaliny pod współczesne nasze bibliotekarstwo, że korzeniami sięgał w okres międzywojennych zmagań o ustawę biblioteczną, że w końcu jego efektywna realizacja zamknęła się w ciągu trzech lat, ale skutki jej są długotrwałe i dobroczynne, w szczególności dla bibliotek powszechnych i publicznych.

O krótkotrwałości życia Dekretu napisał w swoim artykule T. Zarzębski, a także o naukach z niego płynących.

Jeszcze w czasie debaty sejmowej w dn. 3.07.1947 r. niepokojono się spóźnieniami w realizacji Dekretu i podjęto następującą rezolucję: „Sejm wzywa Rząd do przyspieszenia prac nad realizacją ustawy bibliotecznej”. Natomiast 16.01.1949 r. nastąpiła uroczystość otwarcia 1600 bibliotek gminnych i 20 000 punktów bibliotecznych zorganizowanych przez Naczelną Dyrekcję Bibliotek we wsi Pustelnik w powiecie mińsko-mazowieckim. Było to apogeum działań NDB i osobiście J. Grycza oraz naczelnika J. Janiczka.

„W lutym 1949 r. — pisze T. Zarzębski — J. Grycz zostaje odwołany ze stanowiska naczelnego dyrektora bibliotek, wkrótce po tym NDB musi opuścić nacz. J. Janiczek, a w końcu tego roku rozpoczyna się likwidowanie Państwowego Instytutu Książki” [s. 290].

Kalendarz Dekretu [s. 294-295] informuje jeszcze o wydaniu ustawy z 31.10.1951 r. o przekazaniu ministrowi kultury i sztuki zakresu działań ministra oświaty w przedmiocie bibliotek i zbiorów bibliotecznych oraz