544444193

3

WPROWADZENIE

Gramatyka opisowa języka polskiego jest jednym z ważnych kursowych przedmiotów wykładanych na studiach polonistycznych, któremu poświęca się sporo uwagi w procesie dydaktycznym. Niniejsza publikacja stanowi propozycję uzupełnienia materiałów podręcznikowych oraz opracowań naukowych będących kanonem lektur z zakresu gramatyki współczesnego języka polskiego. Zaproponowane ćwiczenia i materiały służyć mają urozmaiceniu procesu dydaktycznego, jak również utrwaleniu wiadomości -czy to podczas ćwiczeń z prowadzącym, czy to w trakcie samodzielnej pracy w domu. Z tą właśnie myślą przystąpiliśmy do pracy nad prezentowanym wydawnictwem.

Podręcznik zawiera zestaw konkretnych ćwiczeń opatrzonych poleceniami, jak również pewną ilość materiałów, mających stanowić podstawę repetytorium po każdym z działów gramatyki. Praca jest podzielona wedle tradycyjnych podsystemów gramatycznych, obejmuje więc swym zakresem fonetykę, fonologię, zagadnienia ogólne z zakresu morfologii, ponadto słowotwórstwo, fleksję, składnię. Po raz pierwszy w tego typu publikacji zdecydowano się na uwzględnienie również gramatyki tekstu jako działu gramatyki opisowej języka polskiego. Zazwyczaj w praktyce akademickiej tej problematyce poświęca się niewiele czasu podczas zajęć z gramatyki opisowej, uznając ją za zagadnienie mało „gramatyczne” w tradycyjnym rozumieniu tego słowa. Ścisły związek ze składnią oraz stylistyką i pragmatyką językoznawczą zdecydował o uwzględnieniu problematyki dotyczącej lingwistyki tekstu w podręczniku do gramatyki opisowej.

Staraliśmy się zatem ukazać kształt polszczyzny w rozmaitych jej wymiarach, dlatego też sięgnęliśmy do bardzo zróżnicowanych źródeł. Nie chcieliśmy ograniczać materiału językowego do odmiany książkowej, reprezentującej wzorcową normę, wszak opanowanie gramatyki języka naturalnego powinno umożliwiać analizę wszelkich komunikatów w nim tworzonych, także tych, które reprezentują mniej nobilitowane style funkcjonalne. Przykłady zawarte w pracy pochodzą więc z literatury pięknej, naukowej, popularnonaukowej, z tekstów urzędowych, a także prasy. W niektórych wypadkach przy doborze przykładów kierowaliśmy się również poczuciem kompetencji językowej. Nie unikaliśmy struktur potocznych, z pogranicza normy językowej, które niejednokrotnie stanowią ciekawy materiał do analiz gramatycznych. W znaczącym wymiarze wykorzystaliśmy też teksty poetyckie, które - dzięki indywidualistycznym realizacjom -