5768085895

naukowej, prezentować dzieciom scalony obraz świata"⁵⁹. Edukacja integralna jest znacznie trudniejsza i bardziej złożona od konwencjonalnego procesu kształcenia. Jak pisze K. Duraj-Nowakowa, „kryje wiele niebezpieczeństw, zmusza bowiem nauczycieli do podejmowania decyzji w sytuacjach niepewnych, gdy nie znamy lub nie mamy jasnych i wyraźnych rozwiązań i faktów, gdy stoimy wobec poglądów sprzecznych, niedostatecznie uzasadnionych. Nietrudno wówczas o błąd; w nauce nie ma przecież rozwiązań ostatecznych i niepodważalnych. Jeśli nowo powstający system jest bardzo słaby, to wtedy pasożytuje on na innym systemie"⁶⁰.

Kompetencje nauczyciela edukacji środowiskowej klas początkowych w zakresie wykorzystania przedmiotu w procesie nauczania zintegrowanego wyrażać się zatem winny w umiejętności tworzenia sytuacji dydaktyczno-wychowawczych, które pozwolą na:

a)    integrację treściową, zarówno w ramach własnego przedmiotu kształcenia, jak i w obrębie nauczania zintegrowanego, poprzez tworzenie faktów, praw, operacji i struktur dotyczących całości poznawanej rzeczywistości. Tak rozumiane poznawanie rzeczywistości jest procesem długim i skomplikowanym, podczas którego uczeń rozpoznaje właściwości przedmiotów i zjawisk oraz związki między nimi zachodzące. Rozwój pojęć (w tym także przyrodniczych i społecznych) przebiega od konkretu do abstrakcji;

b)    rozwijanie zdolności poznawczych uczniów, ważnych dla całościowego rozwoju osobowości ucznia w wieku wczesnoszkolnym, tj. umiejętność obserwacji, opisu, analizy i syntezy poznawanych zjawisk i procesów, wyjaśniania związków sprawczych i logicznych w obrębie i między elementami poznawanej rzeczywistości; wyobraźni; emocji wywołanych poznawaną rzeczywistością itp.;

c)    rozwijanie przekonań i postaw ekologicznie i społecznie pożądanych i uzasadnionych, wrażliwości estetycznej i etycznej. Swoiste formy kontaktów z rzeczywistością przyrodniczą i społeczną rozwijają dojrzałość społeczną dziecka. Obcuje ono bowiem zarówno w przestrzeni materialnej, jak i w przestrzeni agatologicznej - w przestrzeni dobra i zła, radości i smutku, prawdy i kłamstwa, cierpienia i dobrego samopoczucia, w przestrzeni wartości hierarchicznych;

d)    opanowanie pojęć, praw, zasad funkcjonowania rzeczywistości realnej poprzez swoisty dla gromadzenia wiedzy sposób poznania. Rozumienie funkcjonowania rzeczywistości przyrodniczej i społecznej jest wynikiem stosowania istotnych dla jej poznania czynnościowych metod pracy -

⁵⁹ S. Frycie. Integracja w nauczaniu.... s. 189.

^b0 K. Duraj-Nowakowa, Integrowanie edukacji wczesnoszkolnej..., s. 192.

50