5895614080

314 Z ŻAŁOBNEJ KARTY

Dotyczy to również Biblioteki Głównej. Szczególne znaczenie miało uruchomienie i dalszy pomyślny rozwój eksperymentalnej placówki, jaką jest Osiedlowy Dom Kultury „Pod Lipami” na nowym osiedlu mieszkaniowym dzielnicy Winogrady. Z inicjatywy dyr. J. Dembskiego powstały — charakterystyczne jak dotąd wyłącznie dla Biblioteki Raczyńskich — placówki muzealne: Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza; Pracownia-Muzeum J. I. Kraszewskiego, przy której utworzono Ośrodek Dokumentacji Poznańskiego Środowiska Literackiego; Mieszkanie-Pracow-nia Kazimiery Iłłakowiczówny; Izba Pamięci Jerzego Pertka. Przez kilkanaście lat Biblioteka Raczyńskich była organizatorem „Czwartków Literackich”, obecnie jest współorganizatorem kwartalnych przeglądów nowości wydawniczych. W 1974 r. J. Dembski reaktywował działalność Wielkopolskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki, przyczyniając się wydatnie do rozwoju ruchu bibliofilskiego na terenie miasta i województwa. Z Jego inicjatywy została ustanowiona w 1996 r. przez wojewodę poznańskiego nagroda „Bursztynowego Motyla” za najlepszą polską książkę o tematyce podróżniczej i krajoznawczej. Mając stale na uwadze rozwój ilościowy i jakościowy czytelnictwa, dążył do zwiększenia szeroko rozumianej działalności upowszechnieniowej, popularyzacji wiedzy, pełnego włączania się do imprez o zasięgu ogólnopolskim, jak np. Biennale Sztuki dla Dziecka. Duże znaczenie przywiązywał do stałego podnoszenia kwalifikacji wszystkich pracowników. Przez cały okres był wykładowcą w Pomaturalnym Zaocznym Studium Bibliotekarskim.

Związany bez reszty z kierowaną przez siebie instytucją z całą determinacją dbał o byt materialny załogi, starając się w maksymalnym stopniu zwiększyć pobory pracowników, na ile tylko pozwalały na to przepisy prawne, których zresztą nigdy nie przekraczał. Z myślą o pracownikach stworzył otwartą w 1987 r. placówkę terenową w Sapowicach (30 km od Poznania), gdzie w odremontowanym dworku — oprócz magazynów zapasowych i filii bibliotecznej dla okolicznych mieszkańców — stworzył ośrodek wypoczynkowy, wykorzystywany głównie przez pracowników i ich rodziny oraz emerytów. Brał czynny udział w życiu kulturalnym miasta, m.in. uczestniczył w pracach Towarzystwa im. H. Wieniawskiego. Bardzo dużą wagę przywiązywał do publikacji, zachęcał bibliotekarzy do druku własnych prac. Z Jego inicjatywy drukowano małe informatory bibliograficzne dotyczące poszczególnych dziedzin literatury pięknej; obecnie zgodnie z naukowym charakterem Biblioteki publikuje się monografie i katalogi poszczególnych rodzajów zbiorów specjalnych. Mimo rozlicznych zajęć organizacyjnych sam pisał wiele, głównie z zakresu bibliografii. Do ważniejszych prac można zaliczyć opracowane wspólnie ze Stanisławem Kubiakiem publikacje: Biblioteki miasta Poznania (Poznań 1968), Bibliografia kultury miasta Poznania 1945-1968 (Poznań 1972) oraz za I. 1969-1987 (Poznań 1991), a także przygotowane do druku W. Czarneckiego: Wspomnienia architekta miejskiego z lat 1925-1939 (Poznań 1987). Ponadto pozostawił kilkadziesiąt artykułów, głównie o tematyce zawodowej, drukowanych najczęściej w prasie lokalnej. Już po śmierci J. Dembskiego ukazało się Jego wzruszające wspomnienie rodzinne pt. Mój ojciec (Poznań 1997).

Niezmiernie pogodny, z dużym poczuciem humoru, łatwo nawiązywał kontakty (m.in. z prezydentem Edwardem Raczyńskim w Londynie). Był entuzjastą sportu (w młodości uprawiał sport wyczynowo) i właściwie do ostatnich miesięcy bywał na meczach piłki nożnej i koszykówki. Ciężka choroba zaskoczyła Go nagle, chorował krótko, do końca nie chciał się poddać, jeszcze kilka tygodni przed śmiercią wypożyczył do domu pamiętniki prof. W. Czarneckiego, kontynuując prace wydawnicze. Zmarł 16.01.1997 r., pozostawiając zaplanowane nie zakończone prace organizacyjne i szczery żal pracowników oraz bardzo licznych przyjaciół. Jego wszechstronna działalność pozostanie na zawsze trwałym śladem w dziejach Biblioteki Raczyńskich.

Kazimierz Ewicz

Maszynopis wpłynął do redakcji 24 marca 1997 r.