5996832514

17

ślając tereny jednorodne pod względem lokalnych serii zonacyjnych potencjalnych zbiorowisk roślinnych. Nie zawsze było to możliwe w pełnym zakresie, w niektórych bowiem przypadkach dysponowano mapami w skali 1:300 000 bez dobrego podkładu topograficznego lub mapami 1:100 000 na tyle silnie zgeneralizowanymi, że nie pozwalały one na ścisłe określenie struktury przestrzennej fitokompleksów. W sytuacjach takich starano się wydzielać regiony o określonej strukturze potencjalnych zbiorowisk roślinnych, biorąc pod uwagę ich zestaw typologiczny, stosunki ilościowe oraz takie cechy widoczne na mapie jak wielkość poszczególnych wydzieleń, ich kształt, układ itp. Założono jednak, że rozciągłość takiego regionu musi być większa niż 20 km w przypadku małych różnic od otoczenia i 10 km, gdy różnice są wyraźne. Wyjątkowo przy wybitnej odrębności zestawu zbiorowisk wydzielano regiony mniejsze. Sposób wydzielania jednostek podstawowych przedstawiono na rycinie 1.

Podczas wydzielania regionów podstawowych, oprócz roślinności potencjalnej analizowano także kartograficzne dane o zróżnicowaniu niektórych czynników siedliskowych, o których wiadomo, że wpływać mogą na roślinność (geologia, geomorfologia, specyfika gleb). Starano się w ten sposób uściślić ewentualnie granice regionów lub znaleźć uzasadnienie odmienności potencjalnej roślinności w danym regionie w stosunku do terenów otaczających.

Dla terenów, które opracowane zostały już pod względem wyróżniania jednostek regionalnych na podstawie przeglądowych map roślinności naturalnej (Faliński 1972b; Matuszkiewicz J. 1979a, 198 lb; Plit 1979; Wojterski, Leszczyńska, Piaszyk 1974) wykorzystano częściowo, po krytycznym przeglądzie, wydzielone jednostki regionalne, jednak bez uwzględniania proponowanej przez autorów hierarchii.

Postępując konsekwentnie dla całego terytorium Polski wydzielono ostatecznie 909 podstawowych jednostek regionalnych, o których twierdzi się, że przy założonej dokładności przedstawiają regiony o jednorodnym krajobrazie roślinnym. Średnia wielkość regionu, obliczona poprzez podzielenie powierzchni kraju przez liczbę wyróżnionych regionów, pomniejszoną o połowę regionów przechodzących poza granice kraju, wynosi 364 km, co w przypadku kwadratów dawałoby rozciągłość mniej więcej 19 km. Rzeczywista wielkość regionów jest bardzo zróżnicowana; najmniejsze obejmują obszar około 50 — 80 km, podczas gdy największe sięgają 2000 km. Najbardziej typowe podstawowe jednostki regionalne mają powierzchnię wielkości 400 — 500 km.

Dla porównania przytoczyć można analogiczne dane z kompleksowego podziału fizycznogeograficznego, opracowanego przez J. Kondrackiego (1978). Przedstawiona tam wielkość jednostek najniższego szczebla dla całej Polski, to jest mezoregionów, waha się od 80 do 4378 km, a wielkość średnia, obliczona jak wyżej, wynosi 1133 km, jest zatem około trzykrotnie większa niż średnia podokręgu geobotanicznego. W obszarach wyżynnych i górskich, szczególnie wtedy, gdy jest duża zmienność podłoża geologicznego, wielkości mezoregionów i podokręgów geobotanicznych są zbliżone, natomiast na innych obszarach, w szczególności młodoglacialnych, jednostki geobotaniczne są wyraźnie mniejsze niż fizycznogeograficzne.

Obrys konturów wydzielonych podstawowych jednostek regionalnych (podokręgów) przedstawiono na rycinie 2. Uwzględniono też zróżnicowanie

2 — Krajobrazy roślinne...