5768085826

nych (np. zmierzenie temperatury powietrza, opisanie wyglądu pagórka, określenie kierunku biegu rzeki przy pomocy patyczka itp.). Możemy mieć również do czynienia z sytuacją, gdy wynik zadania jest dokładnie zdefiniowany, ale nie są znane sposoby dojścia do rozwiązania, które jest możliwe przy posiadaniu określonej wiedzy ucznia (np. zbudowanie makiety struktury lasu wg własnych pomysłów dziecka, opartych na posiadanej wiedzy na temat lasu, sporządzenie szkicu drogi z domu do szkoły, wykonanie określonych zabiegów pielęgnacyjnych względem roślin znajdujących się w klasie) lub gdy sposób wykonania zadania i wynik jest zdefiniowany, natomiast rozwiązanie zadania wymaga wykorzystania wiedzy zdobytej w innych sytuacjach w drodze jej transferu (np. do czego służy komunikat pogodowy? jak w sytuacji praktycznej możemy wykorzystać wiedzę o wymogach przyrodniczych roślin?).

W przypadku opanowania pojęć przyrodniczych i geograficznych najczęściej stosowany być winien sposób przyswajania dedukcyjny, rzadziej indukcyjny. A więc należy zorganizować takie czynności, które pozwoliłyby na poznanie przyczyn powstałych zjawisk czy procesów przyrodniczych i geograficznych oraz dały możliwość wyjaśniania skutków tych przyczyn.

Najtrudniejsze do zrozumienia dla uczniów klas początkowych zasady i prawidłowości funkcjonowania przyrody (względnie stałe relacje między obiektami, zjawiskami i procesami) najlepiej przyswajane są wówczas, gdy na zajęciach dydaktycznych uczeń może demonstrować czy konstruować doświadczenia przyrodnicze ilustrujące przebieg określonego zjawiska czy procesu, ma okazję do krytycznego patrzenia na otaczające go środowisko, możliwość dowodzenia na podstawie posiadanej wiedzy o relacjach zachodzących w dostępnej mu rzeczywistości, możliwość rekonstruowania struktur o niepełnych danych itp. Skuteczne tu będą zwłaszcza takie techniki pozwalające na rozwiązywanie problemów, jak burza mózgów, inscenizacje czy wręcz symulacje określonych sytuacji przyrodniczych czy społecznych oraz eksperymentowanie.

W początkowym etapie edukacji środowiskowej ważnym elementem wspomagającym proces poznania jest opanowanie przez uczniów umiejętności percepcyjno-motorycznych. Służyć temu będzie wykonywanie wszelkiego rodzaju rysunków, pomiarów, projektowanie różnych konstrukcji, tworzenie prostych map czy posługiwanie się prostą aparaturą badawczą (np. termometrem, kompasem, gnomonem).

Ważną dziedziną oddziaływań przyrodniczych na uczniów klas początkowych jest posługiwanie się różnymi formami ekspresji organizowanymi przez nauczyciela w celu kształtowania poprzez nie umiejętności wyrażania i prezentacji myśli, wrażeń i przeżyć dzieci.

98