5768085829

cjonalno-artystyczną ucznia. Grupa metod praktycznych cechuje się przewagą aktywności praktyczno-technicznej ucznia⁶².

Zgodnie z intencją koncepcji kształcenia wielostronnego w procesie edukacji środowiskowej na poziomie wczesnoszkolnym wykorzystane być winny wszystkie wymienione kategorie metod. Jednakże, ze względu na specyfikę merytoryczną przedmiotu i wynikające stąd wymogi metodologiczne procesu edukacji, wymienione kategorie metod pełnią różne funkcje w tym procesie i posiadają różną rangę praktyczną. Najbardziej adekwatne kategorie, zwłaszcza w przypadku poznania i rozumienia funkcjonowania rzeczywistości przyrodniczej, to te, które eksponują wysoką aktywność twórczą dziecka, zarówno intelektualną jak i praktyczną oraz inspirują ekspresję twórczą. Nauczyciel musi sprawiać, by aktywność dzieci wyrażała się w samodzielnym podejmowaniu i dochodzeniu do określonych rezultatów, z wykorzystaniem własnej pomysłowości dzieci, nawet kosztem pomyłek i błędów w dochodzeniu do celu.

Z tego względu, szczególnie duże znaczenie dla edukacji środowiskowej ucznia klas początkowych ma metoda problemowa, określana jako kształcenie przez badanie⁶³. Stanowi ona zbiór powiązanych ze sobą działań nauczyciela i uczniów, które (a) wchodzą w skład metody badawczej, (b) ukierunkowane są na realizację określonych celów kształcenia, (c) których efektywność zależy od uwzględnienia zespołu psychofizycznych cech uczniów i nauczycieli oraz czynników dydaktycznych i środowiskowych. Zadaniem nauczyciela jest tworzenie ram organizacyjnych działalności badawczej uczniów. Przy stałej opiece nauczyciela zadaniem uczniów jest samodzielne formułowanie problemu badawczego, projektowanie i przeprowadzanie badań w czasie zajęć szkolnych czy pozaszkolnych, a następnie analiza i interpretacja wyników badań.

Rozwiązanie problemu dydaktycznego wymaga zastosowania w procesie edukacyjnym następujących etapów postępowania badawczego:

-    stworzenie sytuacji problemowej,

-    sformułowanie problemu i pomysłów jego rozwiązania,

-    rozwiązanie problemu,

-weryfikacja rozwiązania,

-    uogólnienie wniosków.

⁶¹ W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, PWN, Warszawa 1987, s. 265-300.

⁶³ Zob. S. Palka, Kształcenie przez badanie w praktyce szkolnej, Wyd. UJ, Kraków 1984, s. 107 i nast.; J. Kujawiński, Rola problemów otwartych w początkowym nauczaniu matematyki, IKNiBO, Poznań 1982; A. Kaczanowska, Rozwój strategii myślowych w toku rozwiązywania problemów przez dzieci, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1979.

101