Polityka a ideologia
i moralność
1. Wartości w polityce
- pojęcie wartości, typologia wartości
2. Polityka a moralność
- pojęcie moralności, modele polityki
wobec moralności
3. Polityka a ideologia
- ideologia a utopia, prawowitość a
wiarygodność władzy
1. Wartości w polityce
Wartości to twory składające się z interesów,
poglądów, potrzeb, związane z celami i ich
hierarchią
 Historia jest zarówno cmentarzem
wartości, jak i składowiskiem wartości
sprzecznych [G.Sartori]
Wartości to preferowane stany rzeczy
Typologia wartości
1. Makrospołeczne i mikrospołeczne.
2. Autoteliczne i instrumentalne.
3. Pierwotne i wtórne.
4. Realizowane i deklarowane.
5. Racjonalne i nieracjonalne.
6. Trwałe i efemeryczne.
7. Pozytywne i negatywne.
2. Polityka a moralność
Moralność polityczna  ogół norm i wzorów
działania politycznego umożliwiających jego
ocenę na podstawie kryterium dobra i zła.
Kryteria ocen mają swe z
ródła w konkretnych
warunkach społecznych  poziomie
ekonomicznym, polityce i kulturze. Często też
odwołują się do ogólnohumanistycznych
wartości, bądz
wartości grup, klas społecznych
(o różnym podłożu, np. religijnym).
Modele polityki wobec
moralności
A. Deklarujące neutralność polityki
wobec moralności:
a) makiawelizm
b) realizm
c) cynizm
d) pragmatyzm
a) Makiawelizm
1. Zasada konserwatyzmu.
2. Zasada konsekwencji.
3. Kalkulacji skutków.
4. Kozła ofiarnego.
5. Respektowania wartości uznanych przez
społeczność
6. Nierespektowania integracji.
7. Unikania drogi pośredniej.
8. Ostrożnych aliansów.
9. Rozważnej diagnozy.
10 Samowystarczalności.
b) realizm
- oddziela politykę od moralności
- tam, gdzie kończy się moralność zaczyna się
polityka
- moralny punkt widzenia nie ma nic wspólnego
z politycznym
- moralność odnosi się do jednostek a polityka
do zbiorowości
- obowiązkiem władcy jest obrona interesu
wspólnoty
- ocena polityki to ocena skuteczności a nie
celów
H
a
n
s
M
o
C
r
g
a
e
r
n
l
t
S
a
ch
u
m
i
t
t
c) cynizm
- wykorzystywanie moralności do
własnych celów
-  wszystko w polityce jest brudne i
wszyscy w polityce mają brudne ręce
[S.Lukes]
-  kiedy Boga nie ma wszystko jest
dozwolone [F.Dostojewski]
d) pragmatyzm polityczny
- zasady wynikające z potrzeby
skuteczności przeważają nad wiernością
zasadom moralnym
- czym innym jest postępowanie wobec
rodziny, znajomych, przyjaciół niż
wobec polityki
- polityka wymaga rozstrzygnięcia
miedzy etyką przekonań a etyką
odpowiedzialności [Max Weber]
B. Modele polityki z
doniosłą rolą moralności
a) Chrześcijańska moralność polityczna
b) Fundamentalizm
c) Polityka bez przemocy (non violence)
a) Chrześcijańska
moralność polityczna
- moralne doskonalenie się człowieka
- postępowanie oparte na społecznej
doktrynie kościoła
- współcześnie: personalistyczna wizja
świata, otwarcie na prawa człowieka
- zagrożenia: instrumentalizacja zasad
etycznych dla doraz
nych celów, ateizacja,
redukcja chrystianizmu do tego co
użyteczne
b) fundamentalizm
- skrajny konserwatyzm
- obrona starego porządku,
obyczajowości, obrządku
- najczęściej o charakterze religijnym
- często prowadzi przez terror i
terroryzm do państwa teokratycznego,
odrzuca demokrację
c) działanie bez przemocy
- odpowiadanie dobrem na zło
- ma dwa z
ródła:
religijne  imperatyw moralny
pragmatyczne  jako taktyka
skuteczna przy dużej
dysproporcji sił
3. Polityka a ideologia
Ideologia to system poglądów, idei i pojęć
dotyczących życia, stosunków społecznych,
systemu ustrojowego, politycznego,
wychowawczego itp., wynikających z
doświadczenia, przekonań religijnych,
politycznych, poglądów filozoficznych,
głoszonych w celu wyrażenia opinii,
prezentacji postaw i określenia dążeń.
a) Ideologia a utopia
WA
ADZA
Ideologia to system przeświadczeń o
charakterze solidarystycznym ukierunkowany
na uzasadnianie poczynań władców
OBYWATELE
Utopia to system przeświadczeń o charakterze
antagonicystycznym ukierunkowanym na zmianę
rzeczywistości i niemożliwy do zrealizowania z
braku środków władzy.
b) Prawowitość
a wiarygodność władzy
Prawowitość
Władza jest prawowita, gdy uzasadnienie dla
swych działań (decyzji) znajduje w
uznawanym i akceptowanym w danej
społeczności systemie wartości
skodyfikowanym w prawie, tradycji i
charyzmie. [np. M.Weber]
wiarygodność
Władza jest wiarygodna, gdy jej decyzje stają
się powinnościami poddanych, a to zależy od
stanu stosunków władza-społeczeństwo
obywatelskie, a nie od wartości i zgody na nie.
 ... najbardziej wiarygodny jest dla nas ten, kto
ma nas w garści i kto w dodatku czyni z tego
użytek. (...) Lud kocha swoich tyranów dopóki
jest słaby. Kiedy sam nabiera sił, zaczyna ich
nienawidzić . [L.Nowak]