Świetlny efekt dyskotekowy
P R O J E K T Y
Świetlny efekt
dyskotekowy
Prezentowane urządzenie
umołliwia zbudowanie
ciekawego efektu świetlnego,
sterowanego muzyką w rytm
niskich cz�stotliwości, poprzez
wbudowany mikrofon. Efekt ten
mołna wykorzystaĘ np.
w dyskotece, klubie osiedlowym
lub po prostu w domu
podczas imprez towarzyskich.
Działanie efektu polega na
cyklicznym przełączaniu
kolorowych filtr�w wykonanych
z folii rosco. Przez filtry te
przechodzi wiązka światła,
Opis cz�ści elektronicznej wany jest na filtr dolnoprzepus-
kt�ra nast�pnie zostaje
Urządzenie składa si� z dw�ch towy składający si� z element�w
skupiona w układzie
prostych moduł�w elektronicz- R4, R5, C4, T1.
optycznym i pada na lusterko nych. Schemat elektryczny ste- Z kolektora tranzystora T1, po-
rownika silnika głowicy z lustra- przez rezystor R6 sygnał akustycz-
zamocowane na osi silnika,
mi przedstawiono na rys. 1. Rys. ny podawany jest na baz� tran-
kt�ry z kolei sterowany jest
2 przedstawia schemat elektrycz- zystora T2, kt�rego zadanie polega
układem elektronicznym
ny sterownika koła z kolorowymi na kluczowaniu do masy wejścia
w rytm muzyki.
filtrami. układu US2. Układ ten jest ge-
Sygnał z mikrofonu elektreto- neratorem o regulowanym wypeł-
wego podawany jest na wejście nieniu impulsu wyjściowego, kt�-
odwracające wzmacniacza opera- re uzalełnione jest od rezystancji
cyjnego US1, obj�tego p�tlą ujem- P2. Z wyjścia US2, sygnał przez
nego sprz�łenia zwrotnego, kt�re- rezystor R8 i tranzystor T3 sygnał
go gł�bokośĘ (a zatem prostokątny trafia na wejście prze-
i wzmocnienie stopnia) wyzna- rzutnika US3, kt�rego wyjścia Q,
czane jest rezystancją poten- !Q sterują pracą układu mostko-
cjometru P4. Poniewał układ wego. Do wyjścia tego układu
zasilany jest z pojedyncze- dołączony jest silnik nap�dzający
go �r�dła na wejściu nie- lustro głowicy. Wysterowanie tran-
odwracającym wymu- zystora T4 spowoduje zwarcie
szone jest napi�cie wyprowadzenia S2, silnika z ma-
r�wne połowie na- są. Umołliwi to przepływ prądu
pi�cia zasilające- przez rezystor R15 i wysterowanie
go poprzez tranzystora T6, doprowadzając do-
dzielnik R2, datnie napi�cie do wyprowadze-
R3. Poprzez nia S1 silnika. Silnik zacznie
kondensator obracaĘ si� w prawą stron� (kie-
C2 sygnał runek określony umownie). Wy-
akustyczny sterowanie tranzystora T5 spowo-
trafia na re- duje zwarcie wyprowadzenia S1
gulator czu- silnika z masą. Umołliwi to prze-
łości P1. pływ prądu przez rezystor R16
Z wyjścia i wysterowanie tranzystora T7, do-
potencjomet- prowadzając dodatnie napi�cie do
ru przez kon- wyprowadzenia S2 silnika. Silnik
densator C3 sygnał poda- zacznie obracaĘ si� w lewą stron�.
Elektronika Praktyczna 7/98
34
Świetlny efekt dyskotekowy
Ze wzgl�du na napi�cie znamio-
nowe silnika w układzie zastoso-
wano zasilacz o regulowanym na-
pi�ciu wyjściowym, zbudowany
przy ułyciu stabilizatora US5,
pracującego w typowym układzie
aplikacyjnym.
Nieco prostszy układowo jest
sterownik k�łka z filtrami (rys. 2).
Układ US1 jest generatorem im-
puls�w prostokątnych o skokowo
(przy pomocy jumper�w dołączo-
nych do wyjśĘ dzielnik�w, piny
1..7) wybieranej cz�stotliwości.
Impulsy z wyjścia tego układu
wyzwalają monowibrator US2, na
kt�rego wyjściu (pin 1) pojawiają
si� impulsy o czasie trwania usta-
lonym przy pomocy element�w
R4, C3.
Zmieniacz kolor�w nap�dzany
jest poprzez przekładni�, w kt�rej
wykorzystany jest pasek, stosowa-
ny w magnetofonach kasetowych.
Przekładni� t� nap�dza silniczek
M1, sterowany przez stopie� wy-
jściowy impulsatora. Silnik jest
zasilany bezpośrednio z wyjścia
stabilizatora napi�cia zasilającego
US3, lub z wyjścia wt�rnika emi-
terowego T1. Zaleły to od poło-
łenia styk�w przełącznika Wl1.
Dioda D1 zabezpiecza tranzystor
T1 przed przepi�ciami, kt�re mo-
gą spowodowaĘ jego uszkodzenie.
Wyobra�my sobie sytuacj�,
w kt�rej rolka kra�c�wki znajduje
si� we wgł�bieniu zmieniacza ko-
lor�w. Kra�c�wka posiada dwa
styki NO i NC, kt�re z jednej
strony są zwarte i ten właśnie
koniec połączony jest z wyprowa-
dzeniem silnika, drugie wyprowa-
dzenie silnika połączone jest z ma-
są układu. W sytuacji, kiedy rolka
kra�c�wki znajduje si� we wgł�-
bieniu, z emitera tranzystora T1
podawany jest impuls, kt�ry po-
woduje wyciągni�cie rolki z wgł�-
bienia i wtedy zostaje zwarty dru-
gi styk kra�c�wki, dzi�ki kt�remu
rolka kra�c�wki w�druje do na-
st�pującego wgł�bienia. W tej sy-
tuacji mamy do czynienia z tzw.
przejściem na samo zasilanie. Czas
pomi�dzy zmianami kolor�w wy-
bieramy za pomocą jumpera, zmie-
niając tym samym stopie� podzia-
łu licznika.
Opis cz�ści mechanicznej
Czytelnikom zamierzającym sa-
modzielnie wykonaĘ prezentowa-
Rys. 1. Schemat elektryczny sterownika napędu głowicy
ne urządzenie, przedstawiamy ry-
z lustrami.
Elektronika Praktyczna 7/98
35
Świetlny efekt dyskotekowy
Rys. 2. Schemat elektryczny sterownika napędu koła z filtrami.
sunki poszczeg�lnych detali me- dzi�ki kt�remu b�dzie mołliwe Om�wienia wymaga optyka na-
chanicznych wraz z ich wymiara- centryczne ustawienie kolorowego szego urządzenia, w kt�rej zasto-
mi. filtru na wprost �r�dła światła sowana została soczewka b�dąca
Najwałniejszym elementem jakim jest łar�wka halogenowa szkłem okularowym o Ć65mm
układu mechanicznego jest zmie- �Master line� o mocy 35W i na- i ogniskowej +8. Soczewka po-
niacz kolor�w pokazany na rys. pi�ciu zasilania 12V. trzebna jest do skupienia wiązki
3. Zmieniacz kolor�w jest k�łkiem Na rys. 4 pokazana jest kon- światła, padającej na lustro gło-
o średnicy 80mm, kt�rym naleły strukcja nośna, do kt�rej za po- wicy.
wytrasowaĘ i wywierciĘ osiem ot- mocą wkr�tu M4 naleły przykr�- Montał układu elektroniczne-
wor�w Ć14mm. Nast�pnie na ciĘ k�łko zmieniacza kolor�w. Do go przeprowadzamy wg og�lnie
wprost kałdego otworu, okrągłym tej samej podstawy, znanych zasad, pami�tając o właś-
pilnikiem trzeba wypiłowaĘ wgł�- przy pomocy metalo- ciwej polaryzacji kondensator�w
bienia, w kt�re b�dzie �wpadała� wych tulejek, poka- elektrolitycznych i mon-
rolka wyłącznika kra�cowego, zanych na rys. 5
naleły przykr�ciĘ
detal, pokazany
na rys. 6.
Rys. 3. Sposób wykonania
koła z filtrami.
Elektronika Praktyczna 7/98
36
Świetlny efekt dyskotekowy
gającego na wyznaczeniu wzmoc-
WYKAZ ELEMENTÓW
nienia stopnia za pomocą P4
Sterownik silnika napędzającego
i regulacji czułości za pomocą
głowicę z lusterkami
P1. Do zasilania całego urządze-
Rezystory
nia zastosowałem transformator
R1: 10k&!
TS50/26, ale nic nie stoi na
R2, R3: 15k&!
przeszkodzie, aby zastosowaĘ TsT
R4: 47k&!
50/12 lub zasilacz impulsowy
R5: 2,2k&!
stosowany do zasilania łar�wek
R6, R7, R8, R17: 1,2k&!
halogenowych.
R9, R10, R15, R16: 620&!
Czytelnikom chcącym zbudo-
R11, R12, R13, R14: 10k&!
waĘ urządzenie o wi�kszej mocy
R18: 240&!
nił opisane polecam zastosowa-
P1: 100k&!/B (potencjometr)
nie obudowy metalowej dost�p-
P2, P4: 100k&!
nej w ofercie handlowej AVT,
P3: 4,7k&!
łar�wki lustrzanki OSRAM
Kondensatory
100W/12V i transformatora toroi-
C1, C6, C8, C9, C11: 100nF/63V
dalnego o mocy minimum
C2: 10�F/16V
150VA.
C3: 47�F/16V
Bardzo istotną sprawą jest
C4: 220nF/63V
chłodzenie urządzenia. Do tego
C5: 3,3�F/16V
celu został ułyty wentylator sto-
C7: 1000�F/16V
sowany w zasilaczach kompute-
C10: 2200�F/25V
r�w. Do sterowania lusterkiem
Półprzewodniki
w głowicy zastosowałem mikro-
US1: ULY7741 lub podobny
motor typ B138F 12.36 z wbudo-
US2: NE555
wanym reduktorem. W przypad-
US3: CD4013
ku trudności związanych z jego
US4: 7805
zakupem, w przyszłości b�dzie
US5: LM317
opisany spos�b sterowania muzy-
T1..T3: BC237 lub podobne
ką silnika krokowego 4-fazowego
T4, T5: BD135
stosowanego w stacjach dysk�w
T6, T7: BD136
360kB. Silnik z powodzeniem
D1, D2, D3, D4: diody 2A/50V
mołna b�dzie zastosowaĘ w za-
Różne
Rys. 4. Konstrukcja nośna
st�pstwie wspomnianego wcześ-
M1: dowolny 1,5A/50V
kołazmieniacza koloru.
niej mikromotoru.
ARK-2 4 szt.
Naleły wspomnieĘ, łe wszys- Mic: mikrofon elektretowy
tału podstawek pod układy sca- tkie elementy mechaniczne naleły
lone. Przed ostatecznym urucho- wykonaĘ starannie, poniewał od
Sterownik silnika napędzającego
mieniem naleły sprawdziĘ popra- tego zaleły efekt ko�cowy wyko- tarczę filtrów
wnośĘ montału i napi�cie wy- nanej pracy. W przypadku trud- Rezystory
jściowe zasilacza, kt�re powinno ności ze zdobyciem odpowiednich R1: 100k&!
wynosiĘ 5V. Jełeli wszystko jest łołysk, potrzebnych do zmienia- R2: 470k&!
w porządku mołna włołyĘ ukła- cza kolor�w, mołna zastosowaĘ R3: 10k&!
R4: 47k&!
dy scalone w podstawki i przy- inne o podobnych wymiarach.
R5: 1k&!
stąpiĘ do regulacji układu, pole- Dariusz Kuliś
R6: 240&!
P1: 4,7k&!
Kondensatory
C1, C2: 220nF
C3: 1�F/16V
C4, C5: 100nF
Półprzewodniki
US1: CD4060
US2: 74121
US3: LM317
TO1: CNMP67 lub podobny
T1: BD135
D1: 1N4001
Różne
Wl1: przełącznik krańcowy z rolką
ARK-2: 3 szt.
Rys. 5. Sposób wykonania tulejki
Rys. 6. Sposób wykonania
7 podwójnych jumperów
dystansowej.
wspornika żarówki.
Elektronika Praktyczna 7/98
37