Diety
W dziale tym opisane są przykładowe diety redukcyjne, pro-zdrowotne i sposoby
żywienia.
Dieta 1000 kcal
Dieta Andersona
Dieta anty-cukrzycowa
Dieta anty-wrzodowa
Dieta anty-zaparciowa
Dieta dla kulturystów
Dieta dr Atkinsa
Dieta dr Budwig
Dieta dr Haya
Dieta dr Kwaśniewskiego (Żywienie optymalne)
Dieta funkcjonalna Lecha Tkaczyka
1
Dieta Hollywoodzka
Dieta jogurtowa
Dieta niskocholesterolowa
Dieta prezydencka (kapuściana)
Dieta w zatruciach pokarmowych
Piramida zdrowego żywienia
Żywienie dzieci w wieku 1-3 lat
Żywienie kobiet w czasie karmienia
Dieta 1000 kcal
Założenia:
Dieta jest najbardziej znana i najbardziej polecana jako skuteczny sposób
odchudzania. Na początku zanim na dobre zaczniesz stosować dietę
najpierw przez tydzień zapisuj wszystko co zjadasz, każdy posiłek i
przekąskę. W diecie tej zaleca się zmniejszenie ilości produktów
zawierających tzw. "puste kalorie" i "bomb kalorycznych", czyli duże ilości
tłuszczu, słodycze, tłuste mięsa, wędliny i sery (szczególnie żółte), piwo,
alkohol. Wszystko krój na cienkie plasterki - stwarza to pozory obfitości.
Wyłącz ostre przyprawy, pobudzają apetyt. Jedz na małych talerzykach,
oszukasz wzrok. Po każdym kęsie odkładaj kanapkę na talerzyk. Sięgnij po
2
nią gdy będziesz mieć puste usta. Wypij szklankę wody przed posiłkiem.
Jedz powoli i dokładnie przeżuwaj. Nie zjadaj czegoś tylko dlatego, że
mogłoby się zmarnować. Usuwaj skórkę z drobiu. Śmietanę zastępuj kefirem
lub jogurtem.
W przybliżeniu tak powinien wyglądać "rozpis" kaloryczny posiłków:
I śniadanie - 250 kcal,
II śniadanie - 100 kcal,
Obiad - 350 kcal,
Podwieczorek - 100 kcal,
Kolacja - 200 kcal
Przykład:
I śniadanie - 250 kcal:
Do wyboru
1. Bułeczkę pełnoziarnistą posmarować łyżeczką masła lub margaryny,
obłożyć 2 cienkimi plasterkami gotowanej szynki oraz kilkoma plasterkami
ogórka.
2. 3 dag płatków czekoladowych zalać połową opakowania jogurtu
waniliowego, wkroić mandarynkę.
3. 10 dag twarożku wymieszać z łyżeczką śmietany, skropić sokiem z cytryny
i posłodzić słodzikiem. Dodać pokrojone pół pomarańczy i pół jabłka oraz 10
dag malin.
4. Kromkę ciemnego tostu posmarować łyżeczką margaryny, obłożyć liściem
sałaty, plasterkiem sera żółtego lub łyżeczką serka topionego. Zjeść z kiwi i
marchewką lub pomidorem, papryką.
5. Kromkę chleba z pełnego przemiału posmarować łyżeczką masła i 5 dag
twarożku, położyć pomidora na kanapkę.
6. Jajko roztrzepać z łyżką wody, dodać pół pęczka posiekanego koperku lub
szczypiorku, doprawić solą i pieprzem. Usmażyć na łyżeczce masła. Zjeść z
kromką chleba z pełnego przemiału.
7. Małą bułeczkę przekroić i posmarować łyżeczką masła oraz 2 łyżeczkami
dżemu.
II śniadanie i Podwieczorek - 100 kcal:
Do wyboru
1. Kromka chleba z masłem i pomidorem.
2. Kromka chrupkiego chleba z 2 łyżeczkami twarożku i pomidorem.
3. Kromka pumpernikla z masłem i pół ogórka.
4. Filiżanka zupy pomidorowej z ryżem.
5. 100ml wywaru warzywnego z roztrzepanym jajkiem.
6. Marchewka z jabłkiem i sokiem cytrynowym.
7. 2 pomidory, 2 cebulki ze szczypiorkiem.
8. 6 cieniutkich plasterków polędwicy wieprzowej.
3
9. 4 cienkie plasterki mortadeli.
10. Plasterek szynki gotowanej.
11. 6 plasterków polędwicy drobiowej.
12. 10 dag serka homogenizowanego z 10 dag truskawek.
13. 10 dag sera chudego ze szczypiorkiem.
14. Szklanka maślanki z kromką chrupkiego pieczywa.
15. Mały banan.
16. Grejpfrut.
17. 2 brzoskwinie.
18. 2 jabłka.
19. 2 delicje.
20. 5 kostek czekolady.
21. 3 kulki lodów owocowych.
Obiad - 350 kcal:
Do wyboru
1. Pokroić w zapałkę 10 dag piersi z kurczaka, małą zieloną lub żółtą cukinię,
marchewkę i por. Mięso obsmażyć na łyżce oleju, dodać warzywa i jeszcze 5
min. dusić. Doprawić solą, pieprzem i przyprawą chińską. Posypać
tymiankiem, zjeść z kromką chleba pełnoziarnistego lub dwoma małymi
ziemniakami.
2. 10-15 dag piersi z kurczaka obsypać przyprawami (Prymat Kucharek,
papryka, pieprz, itp.), usmażyć na łyżeczce oliwy. Ugotować 15-20 dag
warzyw (kalafiora, brokuła, fasolki szparagowej, marchewki). Zjeść z 1
ziemniakiem.
3. 15 dag piersi indyka oraz 20 dag pieczarek opłukać i pokroić. Obsmażyć
na łyżce oleju. Dodać 5 dag groszku oraz łyżkę chudej śmietany. Doprawić
ziołami, solą i pieprzem.
4. 10 dag mielonego mięsa wyrobić z łyżką twarożku, solą i pieprzem.
Uformować małe frykadelki. Oczyścić 2 strąki papryki, obrać cebulę.
Warzywa drobno pokroić. Na patelni rozgrzać łyżkę oleju. Frykadelki smażyć
z warzywami.
5. Szklankę ugotowanego makaronu zmieszać z sałatką z pomidora, papryki,
ogórka i 2 łyżkami twarożku.
6. Szklankę kaszy gryczanej zjeść z jajkiem sadzonym na łyżeczce oleju.
Wypić do tego szklankę maślanki lub kefiru.
7. Jednego sporego ziemniaka ugotować w mundurku i pokroić. Mały
kawałek czerwonej papryki pokroić w kostkę. Wymieszać 1 łyżkę octu
winnego, 1 łyżeczkę oliwy, sól i pieprz. Marynatą polać warzywa. 100g fileta
z morszczuka, dorsza, flądry, pstrąga lub soli usmażyć na maśle lub
margarynie.
4
Kolacja - 200 kcal:
Do wyboru
1. Sałatka z 100g chudej wędliny, 1 cykorii, 1 ogórka kiszonego, 1 kwaśnego
jabłka, 100ml jogurtu naturalnego.
2. Pierogi leniwe z chudego twarogu (150g).
3. 2 kromki pieczywa chrupkiego żytniego z masłem lub margaryną i białym
serem oraz surówka z cykorii, rzodkiewek i pomidora.
4. Kromka ciemnego pieczywa z 50g chudej wędliny i sałatką z papryki,
cebuli i pomidora.
5. Kromka pieczywa i sałatka z pora, ogórka kiszonego, 3 łyżek groszku
konserwowego.
6. Sałatka owocowa z kiwi, grejpfruta, plastra ananasa
7. Sałatka z tuńczykiem (120g tuńczyka w sosie własnym, 2 łyżki kukurydzy,
2 łyżki ugotowanego ryżu, 2 liście kapusty pekińskiej)
Dieta 1000 kcal została opracowana przez Instytut Żywności i Żywienia
Dieta Andersona
Założenia:
Opracował ją dietetyk z uniwersytetu w Los Angeles, Henry L. N.
Anderson. Jest to również jedna z diet nie łączenia. Jej zwolennicy twierdzą,
że przyczyną tycia jest nieprawidłowo zestawiony jadłospis. Trzeba jednak w
niewielkim stopniu wieczorem pilnować liczby kalorii, a także przestrzegać
pewnych reguł.
Od północy do 12.00 - wolno jeść tylko owoce i pić soki owocowe (wyciśnięte
z owoców).
Od godz. 12.00 do 16.00 - w południe wypijamy sok warzywny. Około 30
minut póz
niej można zacząć jeść sałatki warzywne, których podstawą ma
być sałata. Zakazane są wszelkie sosy, także na bazie jogurtu czy oliwy z
oliwek.
5
Od godz. 16.00 do 20.00 - można jeść wszystko, pamiętając, że nie wolno
łączyć białek z węglowodanami (np. mięsa, ryb i serów z ziemniakami,
kaszą, pieczywem i makaronem). Po zjedzeniu owoców należy odczekać 30
minut do następnego posiłku. Ostatni posiłek należy zjeść przed 20.00.
Trzeba również pamiętać o następujących sprawach: jemy wówczas, gdy
jesteśmy głodni, wykluczona jest kawa, herbata, alkohol, woda gazowana i
kupowane soki, nie pijemy bezpośrednio przed, w trakcie i zaraz po posiłku.
Przykład:
Od północy do 12.00:
Sok jabłkowy, banany, dojrzałe gruszki, winogrona.
Od godz. 12.00 do 16.00:
Sok z marchwi, sałata z pomidorami i cebulą, migdały.
Od godz. 16.00 do 20.00:
Pieczone ziemniaki, zielony groszek, chude mięso z sałatą i warzywami.
Dieta anty-cukrzycowa
Założenia:
Dieta anty-cukrzycowa powinna być jak najbardziej zbliżona do żywienia
człowieka zdrowego. Zasadnicza modyfikacja polega na znacznym
ograniczeniu łatwo przyswajalnych węglowodanów (indeks glikemiczny),
w tym przede wszystkim słodyczy i przetworów zawierających znaczny
dodatek cukru. Ogranicza się również tłuszcze, natomiast zwiększa się ilość
białka w porównaniu do żywienia człowieka zdrowego. W żywieniu bardzo
ważna jest kontrola ilości i jakości spożywanych potraw oraz rozłożenie ich
na okres całego dnia. W szczególności dotyczy to węglowodanów. Chorzy na
cukrzycę nie mogą jednorazowo spożywać dużych ilości pokarmów, ani za
6
długo przebywać na czczo. Dzienna ilość posiłków powinna być jednakowa,
a także powinny być one spożywane w jednakowych porach.
Produkty zalecane w diecie:
" Każde pieczywo, ale część dziennej diety w postaci chleba razowego,
" 2 % mleko, mleko w proszku odtłuszczone, ser biały twarogowy
(chudy),
" Mięso, drób, ryby - nie tłuste,
" Wędliny tylko chude: kiełbasa szynkowa wołowa lub wieprzowa,
szynka, polędwica,
" Masło w ograniczonej ilości,
" Cukier w bardzo ograniczonej ilości lub całkowita eliminacja,
" Olej rzepakowy, sojowy, słonecznikowy, oliwa, masła roślinne,
wysokogatunkowa margaryna, majonez domowy.
Produkty zabronione w diecie:
" Mleko pełne, mleko w proszku pełne, ser biały tłusty, ser żółty i
topiony,
" Żółtko jaja,
" Mięso, ryby, drób tłusty, wątroba, mózg, nerki,
" Wędliny wieprzowe tłuste, pasztety,
7
" Masło w przeciętnych lub dużych ilościach, śmietana,
" Margaryna (poza wymienionymi jako dozwolone), smalec, słonina, łój
wołowy i barani,
" Cukier, wszystkie wyroby i przetwory z cukrem, miód.
Dieta anty-wrzodowa
Założenia:
Jest to dieta ochronna z ograniczeniem substancji zwiększających
wydzielanie soku żołądkowego. Stosuje się ją w przypadków choroby
wrzodowej żołądka i dwunastnicy, wrzodów jelita.
Produkty zalecane w diecie:
" Pieczywo jasne pszenne, czerstwe,
" Mąka pszenna jasna, kasza manna, krakowska, ryż, sago, płatki
owsiane, kasza jęczmienna, drobny delikatny makaron,
" Mleko słodkie, zsiadłe nieprzekwaszone, bardzo świeży ser
twarogowy, ser śmietankowy,
" Jaja gotowane na miękko, w koszulkach, sadzone, jajecznica na
parze,
8
" Chude mięsa i drób: cielęcina, wołowina, królik, indyk, kurczę, szynka,
polędwica,
" Ryby: dorsz, leszcz, sola, płastuga, kargulena, szczupak, sandacz,
" Świeże masło, słodka śmietana, olej sojowy, słonecznikowy,
rzepakowy, oliwa, margaryna wysokogatunkowa w ograniczonej ilości,
" Ziemniaki gotowane, tłuczone, puree,
" Gotowane: marchew, buraki, szpinak, kabaczek, dynia, kalafior;
fasolka szparagowa i groszek zielony w ograniczonych ilościach;
surowe: sałata, pomidory,
" Owoce dojrzałe bez pestek, gotowane: jabłka, truskawki, morele,
gotowane soki z owoców jagodowych,
" Cukier, miód, dżemy,
" Ciastka czerstwe zbożowe, mało słodki biszkopt,
" Przyprawy: sól, cukier, wanilia, koper zielony, sok z cytryny,
" Kleiki, krupniki z dozwolonych kasz, zupy mleczne, warzywne,
zaprawiane mąką,
" Mięso gotowane, duszone, potrawki, pulpety, budynie,
" Kompoty, galaretki, kisiele - wszystkie mało słodzone,
" Słaba herbata, słaba kawa, mleko.
Produkty zabronione w diecie:
9
" Wszelkie pieczywo świeże, żytnie, razowe,
" Maki razowe, żytnie, grube kasze: pęczak, gryczana, grube
makarony, kluski kładzione, naleśniki,
" Mleko zsiadłe przekwaszone, kefir, jogurt, sery żółte i topione,
" Jaja gotowane na twardo, sadzone, w majonezie, jajecznica, sadzone,
" Tłuste mięsa: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna, wędliny
tłuste; ryby: węgorz, makrele, łosoś, śledz
, sardynka; mięsa
peklowane, wędzone, konserwy mięsne i rybne,
" Kwaśna śmietana, smalec, słonina, boczek, łój wołowy i barani,
margaryny,
" Frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane,
pyzy,
" Wszystkie odmiany kapusty, ogórki, rzodkiewki, rzepa, papryka,
szczaw, cebula, grzyby,
" Owoce surowe, suszone, gruszki, agrest, czereśnie, śliwki, orzechy,
" Groch, fasola, bób, soczewica,
" Chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao i orzechy
" Ocet, pieprz, musztarda, papryka, chrzan, kostki bulionowe,
" Rosół, zupy na wywarach z mięsa lub kości, zupy rybne, zupy
z przeciwwskazanych warzyw,
" Mięsa smażone, duszone, pieczone w sposób konwencjonalny,
10
" Desery z czekoladą, z przeciwwskazanych owoców, z orzechami,
dużą ilością cukru,
" Mocna herbata i kawa naturalna, napoje alkoholowe, napoje
gazowane,
" Ciasta kruche, keksy, makowiec, pączki, torty.
Dieta anty-zaparciowa
Założenia:
Dieta anty-zaparciowa ma na celu regulację defekacji bez uciekania się do
środków farmakologicznych. Dieta ta zawiera zwiększoną ilość nie
trawionych w przewodzie pokarmowym człowieka "błonnika" polisacharydów
roślinnych (błonnika, pektyn, gum, hemicelulozy, ligniny). Dzienna dawka w
diecie zdrowego człowieka powinno zawierać około 40 g tych związków.
Dieta bogatoresztkowa (anty-zaparciowa) charakteryzuje się zwiększoną
ilością tych substancji (50-70 g dziennie). Oprócz stosowania tej diety w
zaparciach stosuje się ją także w profilaktyce zespołu jelita drażliwego,
powstawania uchyłków jelita grubego i raka jelita grubego, zapobieganiu
rozwojowi miażdżycy, kamicy żółciowej, cukrzycy i otyłości powodowanej
przez przejadanie się pokarmami wysokokalorycznymi, pozbawionymi
składników bogato resztkowych. Jedną z głównych przyczyn rozwoju
metabolicznych chorób cywilizacyjnych jest żywienie się pokarmami wysoko
oczyszczonymi. Natomiast polisacharydy roślinne dostarczane z pokarmem,
stanowiąc masę wypełniającą w przewodzie pokarmowym, zwiększają ilość
wody w treści jelitowej, wchłaniają kancerogeny powstające w jelicie grubym
z rozkładu kwasów żółciowych i przyspieszają ich wydalanie. Błonnik
zmniejsza również stężenie cholesterolu, trójglicerydów i glukozy.
Produkty zalecane w diecie:
11
" Mleko odtłuszczone świeże i zsiadłe, kefir i jogurt,
" Chudy twaróg i biały ser,
" Białka jajek, żółtka tylko w ograniczonych ilościach,
" Mięso chude: cielęcina, wołowina, konina, królik, kurczaki, indyk,
gołąb
" Dorsz, karmazyn, sandacz, szczupak, lin, leszcz, karaś,
" Chuda szynka i polędwica, mięso w galarecie,
" Chuda śmietana, oleje roślinne: słonecznikowe, rzepakowe, sojowe,
oliwa - w ograniczonych ilościach,
" Ziemniaki gotowane i pieczone, puree,
" Wszystkie warzywa i owoce,
" Powidła, cukier, syropy, dżemy, galaretki, landrynki, dropsy, miód,
" Liście laurowe, ziele angielskie, wanilia, cynamon, sól, sok z cytryny,
" Odtłuszczone mleko, maślanka, serwatka, napary z ziół, słaba
herbata, słaba kawa zbożowa,
" Masło w ograniczonych ilościach, twaróg i ser z odtłuszczonego
mleka,
" Zupy na wywarach z włoszczyzny, jarzynowe, krupniki, mleczne,
owocowe,
12
" Potrawy mięsne duszone, smażone bez tłuszczu,
" Surówki, soki, gotowane warzywa,
" Desery owocowe, kompoty, galaretki, budynie.
Produkty zabronione w diecie:
" Pieczywa o małej zawartości błonnika, świeże: jasne, pszenne, chleb
razowy na miodzie,
" Mąka pszenna wysokiego przemiału, kukurydziana, ziemniaczana,
" Mleko tłuste, kefir, jogurt,
" Inne sery,
" Duże ilości żółtek,
" Baranina, wieprzowina, podroby, dziczyzna, kaczki, gęsi, tłuste ryby,
" Pasztety, tłuste wędliny,
" Masło solone,
" Tłusta śmietana,
" Frytki, smażone, placki ziemniaczane,
" Słodycze, alkohol, czekolada, pralinki, cukierki, ciastka, konfitury,
" Alkohol, kakao, płynna czekolada, mocna kawa i herbata,
13
" Zupy na tłustych wywarach,
" Potrawy smażone, pieczone,
" Torty, kremy cukiernicze, bita śmietana, lody, ciastka, kisiele.
Dieta dla kulturystów
Założenia:
Stosowanie odpowiedniej diety nie tylko sprzyja zdrowiu ale i
zdecydowanie pomaga rozwinąć muskulaturę. Aby móc właściwie trenować i
zapewnić przyrost masy mięśni musimy dostarczyć organizmowi wszystkich
niezbędnych składników odżywczych i przestrzegać zasad:
" Spożywanie 5-7 posiłków dziennie, przyśpieszy to twoją przemianę
materii oraz zwiększy przyswajanie przez organizm substancji
odżywczych,
" Zachowanie proporcji pomiędzy składnikami odżywczymi:
" Faza Siły - Białka 30%, Węglowodany 50%, Tłuszcze 20%,
" Faza Wzrostu - Białka 25%, Węglowodany 60%, Tłuszcze
15%,
" Faza Odchudzania - Białka 45%, Węglowodany 45%, Tłuszcze
10%,
14
" Faza Regeneracji - Białka 15%, Węglowodany 60%, Tłuszcze
25%,
" Optymalna dzienna dawka białka to 2-3 gramy na kilogram masy
ciała. Organizm nie wchłonie jednorazowo więcej niż 50 gramów
białka, dlatego najlepiej rozłożyć spożycie białka na kilka razy
dziennie,
" Na 1-2 godziny przed treningiem spożycie posiłku o dużej zawartości
węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym oraz dodatkowo
witaminy C, E i magnez,
" W ciągu pół godziny od zakończenia treningu wypicie odżywki
węglowodanowej lub zjedzenie posiłku bogatego w węglowodany
złożone. Jest to też bardzo dobry moment na spożycie dawki
kreatyny,
" Bezpośrednio po zakończeniu treningu przyjmowanie dawki
aminokwasów o łańcuchach rozgałęzionych (leucyna, izoleucyna i
walina). Mają one kluczowe znaczenie w procesie przyrostu mięśni,
" W ciągu dnia zażywanie wolnych form aminokwasów.
Najkorzystniejsza pora to 20 minut przed posiłkami. Zapewnia to
szybkie wchłanianie do krwi i, co za tym idzie, szybki ich transport do
mięśni,
" Picie dużej ilości wody (3-5 litrów wody niegazowanej).
Węglowodany powinny pochodzić z produktów zbożowych: pieczywa,
płatków, kasz, makaronów, a także z roślin strączkowych, warzyw, owoców i
produktów mlecznych. Najlepsze z
ródła białka to chude mięso, drób, ryby,
produkty mleczne (jogurty naturalne, kefiry), jaja i białka jaj oraz proszek
proteinowy. Najzdrowsze tłuszcze jednonienasycone występują w oliwie
oliwek, oleju rzepakowym tłoczonym na zimno, awokado i w orzechach.
15
Dieta dr Atkinsa
Założenia:
Twórcą tej diety jest amerykański lekarz Robert C. Atkins, który jest
założycielem i dyrektorem Centrum Medycyny Komplementarnej w Nowym
Jorku. Jego zdaniem, aby skutecznie walczyć z otyłością i nadwagą, nie
trzeba zmniejszać ilości jedzenia. Wystarczy ograniczyć spożycie
węglowodanów, podstawowego paliwa energetycznego, a przez to zmusić
organizm do spalania nagromadzonego tłuszczu. Podczas 2 tygodniowej
diety nie je się pieczywa, produktów zbożowych, warzyw zawierających
skrobię, jogurtu, mleka i owoców. Dzienny jadłospis nie może zawierać
więcej niż 20 g węglowodanów. Mięso, wędliny, ryby i jaja można jeść w
ilościach zaspokajającej głód, nie wolno ich jednak łączyć z produktami
zawierającymi węglowodany. Ponieważ dieta drastycznie ogranicza ilość
spożywanych warzyw i owoców, podczas jej stosowania należy przyjmować
preparaty witaminowo  mineralne.
Przykład:
Śniadanie:
Jajecznica lub jajka sadzone z bekonem, szynką lub kiełbasą, kawa
bezkofeinowa lub herbata.
Obiad:
Wędliny, kurczak pieczony lub smażony, rosół drobiowy, mała porcja
surówki, woda mineralna niegazowana.
Kolacja:
Pasztet z kurzych wątróbek, stek, surówka z sosem vinegret, bita śmietana
bez cukru.
W ciągu dnia:
Wędliny jako przekąski, woda mineralna, nie słodzona kawa, herbata.
16
Dieta dr Budwig
Założenia:
Twórcą tej diety pro-zdrowotnej jest dr Johanna Budwig - biochemik z
Niemiec. Jej odkrycia (badania nad kwasami tłuszczowymi omega-3 i olejem
lnianym) znalazły zastosowanie min. w leczeniu takich chorób jak: choroba
Alzheimera, nowotwory, miażdżyca, alergia, dermatozy, depresja. Dieta dr
Budwig bazuje na dostarczeniu organizmowi pokarmów bogatych m. in. w
tłuszcze omega-3, węglowodany złożone, błonnik i antyoksydanty.
Podstawowe zasady diety dr Budwig obejmują następujące zagadnienia:
" Podstawowym tłuszczem w diecie dr Budwig jest olej lniany tłoczony
na zimno i nieoczyszczony. Zabronione jest używanie jakichkolwiek
rafinowanych bądz
uwodornionych tłuszczów (olejów, margaryn,
majonezów). Aby osiągnąć skuteczne efekty leczenia, należy
bezwzględnie wyeliminować z diety produkty smażone, tłusty nabiał,
mięsa,
" Spożywać należy produkty świeże. Potrawy nie powinny być
przyrządzane na bazie produktów konserwowanych sztucznie, z
dodatkami chemicznymi (np. benzoesan sodu i innych sztucznych
dodatków do żywności),
" Olej lniany zjadać należy codziennie w postaci tzw. Pasty (Pastę
wykonuje się miksując przez 6 do 8 minut olej lniany i chudy biały
twarożek w proporcjach 5-6 łyżek oleju na 12,5 dkg sera, 2 łyżki
stołowe stosuje w profilaktyce, 2-4 w lekkich schorzeniach, 6 łyżek
stołowych w ciężkich przypadkach. Po przyrządzeniu pastę trzeba
przechowywać w lodówce. Można ją doprawiać do smaku na ziołami,
solą, czosnkiem, papryką, pieprzem. Dr Johanna Budwig zaleca jeść
pastę rano razem z muesli, płatkami zbożowymi, łyżką zmielonego
siemienia lnianego i utartym jabłkiem) i samodzielnie. Dla osób
chorych wskazane jest zjadanie także zmielonego siemienia lnianego.
17
Produkty zalecane w diecie:
" Ryby morskie ( makrela, dorsz, śledz
, tuńczyk) do 200 g dziennie,
" Owoce świeże, w ilości 3 do 4 średniej wielkości porcji dziennie.
Owoców nie należy mieszać.
" Warzywa ze szczególnym uwzględnieniem takich warzyw jak brokuły,
kapusta, brukselka, marchewka. W przeciwieństwie do owoców
warzywa można mieszać,
" Soki owocowe przynajmniej raz dziennie szklankę. Pomiędzy
wypiciem soku z owoców cytrusowych a zjedzeniem pasty powinno
upłynąć kilka godzin,
" Mleczne produkty ukwaszone (jogurty naturalne, kefiry, maślanka,
mleko acidofilne),
" Zboża w postaci pieczywa z pełnego przemiału i płatków nie
oczyszczonych,
" Drożdże spożywcze (należy je przed spożyciem zagotować),
" Woda. Wskazane jest pić 2 litry wody dziennie (oczyszczonej
mechanicznie filtrami, albo butelkowanej z
ródlanej, ale nie mineralnej)
Płyny (woda i soki) najlepiej spożywać przed posiłkiem.
Produkty dozwolone w diecie:
" Mięso i drób, ale tylko nie przetworzone, niskotłuszczowe, od
zwierząt, którym nie podawano karmy zawierającej hormony,
pestycydy i antybiotyki, w ilościach - okazjonalnie. W przypadku
ciężkich chorób, np. nowotworów, z mięsa i drobiu należy
zrezygnować zupełnie,
18
" Miód.
Produkty zabronione w diecie:
" Cukier, sztuczne słodziki, soki z kartoników i butelek,
" Syntetyczna witamina A (z preparatów witaminowych),
" Inne tłuszcze poza tłoczonym na zimno olejem lnianym.
Dieta dr Haya
Założenia:
Opracowana przez amerykańskiego lekarza Williama Howarda Haya jest
dietą niełączenia produktów węglowodanowych z białkowymi. Produkty
podzielił on na białkowe, węglowodanowe i neutralne. Te ostatnie można
łączyć ze wszystkimi innymi. W ciągu dnia należy zjeść jeden posiłek oparty
na węglowodanach, jeden białkowy i jeden złożony z samych owoców lub
warzyw. Posiłki białkowe i węglowodanowe musi dzielić czterogodzinna
przerwa. Z jadłospisu eliminujemy cukier, sól, kawę, mocną herbatę, napoje
gazowane, czekoladę, białe pieczywo, czerwone mięso, wędliny, piwo,
alkohol, ciasta, fast-foody, produkty w proszku. Rezygnujemy z potraw
smażonych, ostro przyprawionych oraz ciast z owocami i kremami. Owoce
jemy na pusty żołądek albo jako przekąskę między głównymi posiłkami.
Jemy często, ale mało - 3 posiłki i ewentualnie dwie przekąski. Pijemy
między posiłkami, nigdy w trakcie. Staramy się unikać tłuszczu, ponieważ
opóz
nia on proces trawienia. Podział produktów na grupy wygląda
następująco:
19
Białkowe:
Warzywa strączkowe, jaja, mleko, jogurt, mięso, owoce (jabłka, morele, kiwi,
czereśnie, wiśnie, winogrona, grejpfruty, gruszki, ananasy, porzeczki,
truskawki, maliny, brzoskwinie, mandarynki, cytryny, suszone śliwki),
majonez, sos vinegret.
Węglowodanowe:
Zbożowe (ziarna, chleb razowy, płatki owsiane), ziemniaki, karczochy, owoce
słodkie (figi, banany, gruszki słodkie i dojrzałe, winogrona, rodzynki), piwo.
Neutralne:
Tłuszcze (oleje roślinne, masło, margaryna, oliwa z oliwek), śmietana słodka
i kwaśna, warzywa (oprócz ziemniaków, szparagi, fasolka szparagowa,
buraki, cebula, szpinak, brukselka, kapusta, kalafior, por, dynia, cukinia,
seler, bakłażan, pieczarki, sałata, ogórek, rzodkiewki, koperek, czosnek,
czosnek, kiełki, dymka, cykoria), owoc awokado, otręby, miód, wędliny, zioła.
Przykład:
Śniadanie:
Duża kiść winogron.
Obiad:
Makaron z sosem z oliwy z oliwek, czosnku, bazylii, orzeszków ziemnych.
Kolacja:
Pieczona pierś kurczaka, gotowane na parze brokuły i kalafior.
Dieta dr Kwaśniewskiego (Żywienie optymalne)
20
Założenia:
Żywienie optymalne opracował, ponad 20 lat temu, na podstawie ogólnych
reguł biochemii i fizjologii dr Jan Kwaśniewski. Zasady tego żywienia zostały
przebadane na zwierzętach, a póz
niej sprawdziły się na chorych. Przed 10
laty udowodniono na podstawie doświadczeń przeprowadzonych w Katedrze
Higieny Akademii Medycznej w A
odzi, że żywienie optymalne w żadnym
razie nie szkodzi chorym, a w bardzo wielu przypadkach pomaga. Dieta jest
chwalona przez stosujących i nagminnie potępiana przez lekarzy. Opiera się
na założeniu, że człowiek może sam się wyleczyć z wielu chorób pod
warunkiem, że dostarczy organizmowi odpowiednie paliwo czyli tłuszcz.
Zalecane spożycie białka na dobę wynosi 30-50g (zalecane jest białko
zwierzęce), w początkowym okresie po przejściu na tą dietę ilość białka
może wynosić 100-130g i powoli powinno się ją redukować. Proporcje
między białkiem - tłuszczem - węglowodanami powinny wynosić 1:2,5 -
3,5:0,5. Jeść możemy tyle aby być sytym, przy zachowaniu powyższych
proporcji. Dr Jan Kwaśniewski jest przeciwnikiem wszelkiego rodzaju postów
i głodówek. Dieta ta jest także o działaniu odchudzającym. Z produktów
mlecznych najwartościowsze dla nas są: masło (o zawartości tłuszczu, co
najmniej, 82,5%), śmietana (od 30% tłuszczu), ser biały (od 30% tłuszczu),
ser żółty (60% tłuszczu w suchej masie). Z mięs najwartościowsza jest
wieprzowina, ponieważ jej skład chemiczny jest najbardziej zbliżony do
składu ciała ludzkiego. Najlepsze są jednak podroby: serce, wątroba,
móżdżek i nerki. Wszystkie wymienione produkty zawierają dużo tłuszczu,
czyli z
ródło energii oraz wartościowe białko, które służy jako materiał do
budowy i wymiany komórek naszego ciała. Podobnie jak białko i tłuszcze, tak
i węglowodany mogą być lepsze i gorsze. Cukry ze skrobi wchłaniają się
wolniej z przewodu pokarmowego i dlatego nie powodują nagłych wahań
poziomu glukozy we krwi. Dorosły człowiek powinien spożywać około 50g
węglowodanów na dobę, a dokładniej mówiąc 0,8g na kilogram należnej wagi
ciała. Jeżeli spożywa się dużo węglowodanów, to organizm musi
przekształcić je w tłuszcze. Wymaga to dużego zużycia białka, witamin, soli
mineralnych i energii. Dlatego najlepiej spożywać tłuszcze gotowe, z których
węglowodany powstawać nie mogą. Natomiast z węglowodanów tłuszcze
powstają szybko. Głównym składnikiem diety są tłuszcze. Jedną trzecią ilości
tłuszczów stanowi białko, a tylko tyle co połowa ilości białka wolno zjadać
węglowodanów. Powstaje stosunek B T W (Białko : Tłuszcz : Węglowodany)
1:2,5 - 3,5:0,5. Po przystosowaniu się organizmu do diety (okres
przebudowy), a więc po 2-3 tygodniach u ludzi młodych i zdrowych, a po
około 6 tygodniach, lub dłużej u starszych, zapotrzebowanie na białko
zmniejsza się. Wówczas proporcja Białka:Weglowodany 1:0,5; zmienia się
na 1:1. Mogą być tutaj pewne różnice w zależności od wieku, wysiłku
fizycznego i różnych dolegliwości. Ludzie otyli powinni w pierwszych
miesiącach zmniejszyć ilość tłuszczu do 1-2 gramów na 1 gram
21
spożywanego białka, gdyż spalają własne tłuszcze. Proporcja dla człowieka
dorosłego, młodego i zdrowego, aktywnego zawodowo to 5 gram tłuszczu na
1 gram białka, ponieważ nie buduje już swego organizmu, a potrzebuje dużo
energii. Dziecko, które rośnie i rozwija się potrzebuje więcej białka. Mogą być
też niewielkie rozbieżności u ludzi chorych. W Arkadiach na terenie całego
kraju pod fachowym okiem lekarzy i dietetyków optymalnych wracają do
zdrowia pacjenci cierpiący na schorzenia uważane, przez współczesną
medycynę, za nieuleczalne, takie jak cukrzyca typ I i II, astma, stwardnienie
rozsiane, miażdżyca, choroby zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa i inne.
Aby osiągnąć takie efekty należy przestrzegać zasad żywienia optymalnego.
Produkty zalecane w diecie:
" Tłuszcze zwierzęce  smalec, słonina, boczek, sadło, szpik kostny,
masło,
" Jajka kurze (głównie żółtka),
" Sery,
" Śmietana (od 30% tłuszczu),
" Mięso wieprzowe, tłuste,
" Podroby,
" Galarety podrobowe i mięsne,
" Tłuste wywary i rosoły,
" Wędliny tłuste, a najlepiej podrobowe (salcesony, pasztetowe,
kaszanka),
" Drób (tylko tłusty: gęś, kaczka),
22
" Ryby tłuste, smażone na smalcu.
Produkty dozwolone w diecie:
" Mleko  najtłustsze, a najlepiej z dodatkiem śmietany,
" Warzywa o małej ilości węglowodanów z dodatkiem tłuszczu (np.
fasola szparagowa polana masłem),
" Ziemniaki (około 100g) z tłuszczem lub w postaci frytek na smalcu,
" Owoce jagodowe, mało-słodkie (porzeczki, maliny, jeżyny, agrest,
poziomki, truskawki),
" Orzechy, migdały, wiórki kokosowe,
" Kawa, herbata, majonez, przyprawy.
Produkty zabronione w diecie:
" Cukier (wszystkie słodycze),
" Miód,
" Przetwory owocowe (dżemy, kapusty, powidła),
" Ryż, kasza,
" Chleb i inne pieczywo,
" Potrawy mączne (kluski, makarony, ciastka),
23
" Warzywa i owoce o dużej zawartości węglowodanów,
" Mąka ziemniaczana i zbożowa (dopuszcza się niewielkie ilości w
przepisach optymalnych), budynie, kisiele,
" Ziarna grochu i fasoli,
" Napoje słodkie.
Dieta funkcjonalna Lecha Tkaczyka
Założenia:
Zioła przyprawowe w żywieniu funkcjonalnym, czyli o tym, że człowiek
dobrze zjeść lubi, a każdy posiłek powinien spełniać określone wymagania
wobec organizmu.
Zioła w kuchni  zdrowie w sercu, czyli o tym, że ładny stół to nie wszystko!
Nie ma nic wspanialszego nad dobre jedzenie! Nawet tych, którzy dziś
ciągle gdzieś się spieszą, suto zastawiony i pięknie nakryty stół bez
wątpienia choć na chwilę zatrzyma. Stare przysłowie mówi, że jedzenie to
modlitwa. Warto więc zatrzymać się na tę chwilę, by oddać jej należytą
cześć. Będzie z pewnością za to wdzięczny nie tylko nasz wiecznie
popędzany żołądek, ale cały organizm.
W swoim zawodzie technologa żywności i dzięki wieloletniemu
doświadczeniu w branży spożywczej bardzo często przygotowywałem takie
kuszące stoły, suto zastawione jadłem. Jednak już na początku swej drogi
zawodowej przekonałem się, że o walorach smakowych i zdrowotnych
posiłku nie decyduje liczba wystawionych potraw, ale ich jakość. To dążenie
do odpowiedniej jakości zainspirowało mnie do ułożenia przysłowia-reguły,
którą zawsze staram się kierować:
WA
AŚCIWA PRZYPRAWA TO DOBRA POTRAWA!
Bez zastosowania odpowiednich przypraw nawet najlepsze jedzenie jest
mdłe, nijakie, po prostu niesmaczne. Ale nie tylko z powodu smaku warto
stosować zioła! Przyprawy są także świetnymi katalizatorami, wyzwalającymi
w układzie trawiennym bardzo ważne, pozytywne procesy. Dostarczają
24
również wielu brakujących mikroelementów, soli mineralnych i witamin.
Właściwie używane w kuchni mogą nie tylko uregulować przemianę materii,
wspomóc terapię wielu dolegliwości, ale nawet przyczynić się do całkowitego
wyleczenia niejednego schorzenia (np. braku apetytu, owrzodzeń, złego
ukrwienia organizmu, miażdżycy)
ZIOA
A PRZYPRAWOWE A DIETA FUNKCJONALNA LECHA TKACZYK
Wzorce dotyczące sposobu odżywiania się, zaczerpnięte z filozofii
wschodniej i adaptowane do naszych warunków, zaowocowały powstaniem
tzw. żywienia funkcjonalnego  to znaczy ukierunkowanego i dostosowanego
do potrzeb zdrowotnych danych grup ludzi. Żywność, posiłek ogólnie rzecz
ujmując musi dostarczać brakujących organizmowi odpowiednich składników
odżywczych, w tym białek, tłuszczów, węglowodanów , witamin, minerałów
itd. Jeśli do pożywienia, które przygotowujemy dodamy jeszcze jakieś inne
składniki, np. przyprawowe zioła lecznicze, to otrzymamy żywność
funkcjonalną, której zadaniem jest podniesienie zdrowotności
konsumującego.
Tak więc do podniesienia wartości zdrowotnej zwykłego posiłku w kuchni
przyczyniają się dodane lecznicze zioła przyprawowe.
Takie posiłki, a raczej całe,  długoterminowe jadłospisy, które należy
stosować w pewnym okresie czasu dla osiągnięcia pożądanych skutków
zdrowotnych, określonych grup ludzi nazwałem DIET
FUNKCJONALN

LECHA TKACZYKA LUB INACZEJ SAMOLECZENIEM ZIOA
AM W KUCHNI.
CO TO JEST DIETA FUNKCJONALNA LECHA TKACZYKA?
Dieta funkcjonalna Lecha Tkaczyka opiera się na dodawaniu do posiłków
ściśle określonych grup przyprawowych ziół leczniczych lub ich mieszanek.
Nadają one posiłkom nowej wartości leczniczej, potrzebnej ludziom dla
podniesienia ich zdrowotności, a także ich kondycji fizycznej ipsychicznej.
Dieta funkcjonalna oparta na samoleczeniu ziołami, wspomaga inne metody
leczenia, niejednokrotnie je zastępując (walka z nadwagą, miażdżycą itp.)
Ponadto, odpowiedni stosowana dieta funkcjonalna, reguluje prawidłową
przemianę materii w organizmie, pomaga w odchudzaniu, odtruwaniu i
odmładzania organizmu. poprawia witalność, sprawność i wydolność umysłu.
spowolnienia procesy starzenia i przyczynia się do wydłużania średniej wielu
życia. Dieta funkcjonalna Lecha Tkaczyka oparta jest na podziale ziół ze
względu na ich właściwości lecznicze i potrzeby konsumentów. Wiadomo
przecież, że inaczej powinien odżywiać się czynny zawodowo górnik, a
inaczej emerytowany księgowy. Wyróżnia się bardzo wiele grup żywności
funkcjonalnej, np. dla ludzi o bardzo aktywnym trybie życia, dla osób w
podeszłym wieku czy z nadwagą. Podstawowymi kryteriami podziału są tu:
" wiek (dzieci, młodzież, dorośli, osoby starsze),
25
" płeć (kobiety, mężczyz
ni),
" rodzaj wykonywanej pracy (umysłowa, fizyczna; ciężka, lekka),
" stan zdrowia (konkretne schorzenia)*,
*Oczywiście żywność i przyprawy dla tych podstawowych grup często
ulegają wymieszaniu, bo przecież właściwie należy nakarmić np. mężczyznę
z zaburzeniami zdrowotnymi, wykonującego pracę umysłową.
DO POSIA
KÓW MOŻNA DODAWAĆ ZARÓWNO POJEDYC
CZE ZIOA
A
JAK I GRUPY ZIÓA
Z DANEJ KATEGORII ZDROWOTNEJ.
NAJLEPIEJ JEDNAK KORZYSTAĆ Z GOTOWYCH, SPECJALNIE
DOBRANYCH POJEDYC
CZYCH ZIÓA
LUB MIESZANEK
PRZYPRAWOWYCH Z LOGO DIETA FUNKCJONALNA LECHA
TKACZYKA (DFLT)
Poniżej przedstawiam odpowiednio skomponowany, własny podział
przypraw, w którym uwzględnione zostały głównie potrzeby zdrowotne i
oczywiście wymagania różnych grup ludzi. Dodawane do pożywienia w
sposób właściwy sprawią, iż posiłki staną się bioaktywnym konglomeratem,
stymulującym pożądany przebieg procesów metabolicznych:
" odtruwające i odmładzające  hamujące procesy starzenia,
antynowotworowe  wspomagają prawidłową pracę wątroby, nerek i
całego układu wydalniczego; wzmacniają organizm, przywracając mu,
wcześniej zablokowane przez choroby, funkcje;
" dobrej przemiany materii i radości życia  odchudzające  regulują
wszelkie procesy w obrębie układu trawiennego, przez co jesteśmy
mniej ociężali, bardziej radośni i uśmiechnięci,
" antystresowe  wpływają na polepszenie samopoczucia i podniesienie
wydolności fizycznej,
" koncentracji i sprawności umysłu  polecane zarówno starszym
(mającym problemy z tego typu schorzeniami), jak i młodzieży w fazie
intensywnego wzrostu; dobre dla uczących się i tych, których praca
związana jest z intensywnym wysiłkiem umysłowym (zwiększają
ukrwienie i dotlenienie mózgu, wspomagają rozprowadzanie
26
składników potrzebnych do jego jasnego funkcjonowania, ponadto
poprawiają ukrwienie siatkówki oka, a w konsekwencji poprawę
wzroku); zalecane młodym ludziom w czasie egzaminów i sesji
naukowych,
" sił witalnych  wzmacniające i zwiększające odporność organizmu,
afrodyzjaki  wspomagają prawidłową gospodarkę lokowania
składników odżywczych w organizmie, uzupełniają brakujące
mikroelementy, sole mineralne i witaminy, co sprawia, że podnosi się
sprawność fizyczna i umysłowa, ponadto pomagają wytwarzać
właściwą danemu organizmowi ilość antyciał pozwalających zwalczać
choroby,
" antymiażdżycowe  zmniejszające ryzyko zapadnięcia na choroby
układu krążenia  poprawiają pracę układu krążenia, pracę serca oraz
oczyszczają i przywracają prawidłową elastyczność naczyniom
krwionośnym, a także poprawiają pracę wątroby, trzustki i nerek;
walczą z tzw. szkodliwym cholesterolem oraz z toksynami
wprowadzanymi do organizmu wraz z pokarmem,
" zdrowego układu oddechowego  uzupełniają organizm w niezbędne
składniki odżywcze, a przede wszystkim w mikroelementy stanowiące
o prawidłowej pracy gardła, tarczycy i płuc; wspomagają także
leczenie stanów alergicznych, astmy, chronicznego kaszlu i innych
schorzeń dróg oddechowych, których z
ródłem jest właśnie brak tych
składników w organizmie,
" zdrowej skóry i silnych włosów  wzmacniają słabą odporność
organizmu, powodującą takie schorzenia, jak grzybice, egzema,
bielactwo, skazy, brodawki i wiele innych wykwitów skórnych;
uzupełniają w organizmie mikroelementy, których niedobór często
trudno wykryć w standardowych badaniach,
" antyreumatyczne  spowalniające proces postępowania osteoporozy
 należy obalić mit o tym, że stosowanie odpowiednich przypraw nie
ma nic wspólnego z leczeniem zmian reumatycznych  przecież
wynikają one z wielu innych schorzeń i braków w organizmie: od
nieprawidłowego krążenia zaczynając, na niewłaściwym transporcie
składników odżywczych (w tym wapnia) kończąc.
27
Tekst wg autora diety Lecha Tkaczyka
Dieta Hollywoodzka
Założenia:
Dieta należy do diet niskokalorycznych 1200  1500 kcal. Dziennej liczby
kalorii nie trzeba zmniejszać drastycznie już od początku kuracji, lecz można
to robić stopniowo, np. o 200 kcal co tydzień. Pozwala to przyzwyczaić się do
mniejszych porcji jedzenia bez uczucia głodu. Poza tym jadłospis powinien
zawierać następujące składniki: jogurt naturalny, cebula, otręby, drożdże,
kiełki.
Podczas pierwszego tygodnia diety je się tylko owoce (np. 3 grejpfruty, 750
g truskawek, 250 g suszonych lub świeżych śliwek). W drugim i trzecim
tygodniu wprowadzamy warzywa, chude mięso i produkty zbożowe.
Zakazane są jajka i mleko. Potraw nie solimy. Między jedzeniem różnych
rodzajów owoców zachować trzeba godzinną przerwę, a między owocami a
mięsem dwugodzinną. Pijemy, jak podczas każdej diety wyszczuplającej,
niegazowaną wodę mineralną lub słabą gorzką herbatę. Dieta hollywoodzka
jest uboga w składniki odżywcze, więc należy ją stosować ostrożnie.
Przykład:
I śniadanie:
4 łyżeczki ziaren pszenicy zmiksowane z łyżeczką miodu, sokiem z cytryny,
łyżeczką naturalnego jogurtu i 3 posiekanymi orzechami laskowymi.
II śniadanie:
2 kromki pieczywa razowego lub pełnoziarnistego  bez masła, 0,5 szklanki
świeżych kiełków oraz do wyboru: 100g chudego sera białego, 50g wędzonej
chudej ryby, jajko na twardo.
Obiad:
150g kurczaka ugotowanego lub z rusztu, kromka chleba pełnoziarnistego,
pół główki sałaty.
28
Podwieczorek:
Jogurt naturalny lub kefir.
Kolacja:
2 szklanki surowych lub gotowanych warzyw z sosem vinegret, posypane 2
łyżkami otrąb.
Dieta jogurtowa
Założenia:
Dieta jogurtowa jest bogata w łatwo przyswajalne białko, wapń, fosfor i
witaminy. Zaleca się stosować tylko jogurty zawierające żywe kultury bakterii,
które ułatwiają i przyspieszają trawienie. W tej diecie, oprócz wymienionych
niżej owoców, pieczywa i innych składników, należy jeść następujące rodzaje
jogurtów: naturalny o obniżonej zawartości tłuszczu, odtłuszczony owocowy i
owocowy o normalnej zawartości tłuszczu.
Przykład:
Śniadanie:
150 g jogurtu owocowego z 1/4 szklanki muesli, banan lub 150 g jogurtu
poziomkowego z 2 łyżkami otrąb pszennych, 2 mandarynki, lub 150 g jogurtu
wiśniowego z 2 łyżkami płatków kukurydzianych, duża gruszka, lub 150 g
jogurtu morelowego z ziarnami zbóż, jabłko.
Obiad:
200 g pieczonego dorsza z sosem jogurtowym (pół szklanki jogurtu light z
drobno pokrojoną cytryną), gotowany ziemniak lub 100 g pieczonej piersi
kurczaka, 300 g (mrożonka) ugotowanego szpinaku, sos z pół szklanki
jogurtu doprawionego ząbkiem czosnku i bazylią, lub pieczone udko
kurczaka (100 g), 2 łyżki ryżu, ogórek pokrojony w plastry i polany sosem z
pół szklanki jogurtu naturalnego, łyżki bazylii lub mięty, szczypty soli, pieprzu
i oregano, lub 60 g pieczonego dorsza, pół szklanki ugotowanego makaronu,
29
sos z 50 g jogurtu naturalnego, pokrojonego w kostkę pomidora, łyżki bazylii,
szczypty soli i pieprzu, sałatka z ogórka kwaszonego i pokrojonej w piórka
cebuli dymki, z łyżeczką oliwy z oliwek i łyżeczką soku z cytryny.
Kolacja:
250 g sałatki z owoców, 50 g jogurtu naturalnego lub jajko na twardo, 2
pomidory i 1/4 czerwonej cebuli, pół grahamki, lub 100 g wędzonego dorsza,
sałatka z dużego pomidora, papryki, 5 dużych liści sałaty, połowy posiekanej
małej czerwonej cebulki, zaprawiona 4 łyżkami jogurtu naturalnego
wymieszanego z utartym ząbkiem czosnku i pieprzem, kromka chleba
razowego z odrobiną margaryny, lub 120 g befsztyka smażonego na
odrobinie oleju rzepakowego, surówka z tartej marchwi i połówki jabłka,
doprawiona łyżeczką oliwy z oliwek lub chrzanu, pół grahamki.
Dieta niskocholesterolowa
Założenia:
Dieta ta jest przeznaczona dla osób z wysokim stężeniem cholesterolu i
trójglicerydów, a także dla obciążonych ryzykiem zachorowania na chorobę
niedokrwienną serca, zawałem, miażdżycą, udarem mózgu. Aby "uwolnić"
się od "szkodliwego" cholesterolu należy również pamiętać o następujących
sprawach: wysiłku fizycznym, który najlepiej "topi" cholesterol, unikaniu
palenia papierosów i unikaniu palenia "biernego", unikaniu nadmiaru Słońca i
unikaniu stresu.
Produkty zalecane w diecie:
" Pieczywo pełnoziarniste,
" Kefir, maślanka, jogurt naturalny,
" Chudy biały ser,
30
" Czerwone wino z dzikiej róży,
" Ryby pochodzenia morskiego: makrela, dorsz, śledz
, łosoś, szprot,
sardynka (nie smażone)
" Oliwa tłoczona na zimno, olej rzepakowy tłoczony na zimno
" Marchew, czosnek, cebula, buraki, kalafior, pomidory, dynia, szpinak,
kabaczki, brokuły, zielony groszek, fasola szparagowa, cykoria,
sałata, ziemniaki, kapusta,
" Jabłka, cytryny, winogrona, truskawki, arbuzy, morele, kiwi,
brzoskwinie, pomarańcze, maliny, porzeczki,
" Zupy owocowe i warzywne bez tłuszczu,
" Herbata zielona,
" Ryż brązowy i grube kasze,
" Naturalne (przecierane) soki owocowe i warzywne, napoje owocowe.
Produkty dozwolone w diecie:
" Mleko niskotłuszczowe,
" Żywność pochodzenia morskiego,
" Czekolada gorzka,
" Orzechy włoskie i laskowe,
" Pieczywo jasne,
31
" Olej sojowy, słonecznikowy, masło roślinne,
" Cukier,
" Kompoty, kisiele, musy, galaretki, budynie,
" Makaron bezjajeczny,
" Chude mięso: cielęcina, wołowina, kurczaki, indyki w postaci:
duszone, gotowane, pieczone w folii, pergaminie, potrawki,
Produkty zabronione w diecie:
" Mleko tłuste,
" Ser biały tłusty, sery żółte, sery topione,
" Żółtko jaja,
" Podroby,
" Margaryna,
" Gęsi, kaczki,
" Ryby słodkowodne,
" Tłuste mięso,
" Śmietana,
" A
ój, smalec, bekon,
32
" Zupy w proszku,
" Fast-foody,
" Frytki, placki ziemniaczane,
" Czekolada słodka, słodycze, czekoladki, ciastka, cukierki,
" Alkohol, kakao,
" Makaron jajeczny,
" Miód, dżem, marmolada,
" Napoje kolorowe, gazowane,
" Majonez,
" Pączki, ciastka przygotowywane na tłuszczu.
Dieta prezydencka (kapuściana)
Założenia:
Kapusta stanowi cenne z
ródło witamin i innych niezbędnych dla organizmu
związków. Może w zupełności zaspokoić zapotrzebowanie na witaminę C.
Zarówno świeża, jak i kiszona kapusta zwiększa aktywność przewodu
pokarmowego i reguluje pracę jelit, ma także szerokie właściwości lecznicze.
33
Kapusta kiszona jest wyjątkowo mało kaloryczna: 100 g ma tylko 16 kcal.
Dieta zyskała popularność, dzięki plotce która mówiła że właśnie dzięki niej
prezydent Kwaśniewski zyskał piękną figurę. Została opracowana dla
pacjentów z problemami kardiologicznymi. Osoby, które ją stosowały chudną
nawet do 5kg/tydzień, jednak większość z nich wróci do poprzedniej wagi
(efekt Jojo). Polega na wprowadzeniu do jadłospisu dużych ilości warzyw,
które wypełniają żołądek (według autorów likwidują także uczucie głodu). Bez
ograniczeń można jeść zupę jarzynową (zupa powinna składać się zawsze z
kapusty) oraz warzywa i owoce, zaś mięso i węglowodany są mocno
ograniczone. Dieta ta nie powinna być stosowana dłużej niż tydzień, jednak
zalecane jest podawanie do obiadu zupy kapuścianej.
Przepis na zupę I:
6 dużych cebul,2 zielone papryki, puszka koncentratu pomidorowego,
gałązka selera naciowego i główka kapusty. Przygotowanie: wszystkie
składniki pokroić i ugotować przyprawić do smaku solą i pieprzem, można
dodać kostkę rosołową lub sos sojowy.
Przepis na zupę II:
Zagotować 2 szklanki wody z małą puszką koncentratu pomidorowego i
poszatkowaną jedną główką kapusty.
Przykład:
Śniadanie:
2 jajka i 3 łyżki wody wymieszać z solą i pieprzem, wylać na patelnię. Dodać
30 g szynki. Do tego jedna kromka razowego chleba lub 2 kromki razowego
chleba posmarować masłem, położyć 20 g chudego białego sera,
posmarować niskokaloryczną konfiturą, lub 1 kromka pełnoziarnistego chleba
z masłem, plasterek chudej wędliny, 1 pomidor, lub 3 łyżki płatków
owsianych wymieszać z 3 łyżkami chudego jogurtu. 1 małe jabłko pokroić w
kostkę i dodać do płatków.
Obiad:
Ryba z kapustą lub koszyczki z wędliny z kapustą, lub zupa z kapusty z
ziemniakami, lub zapiekany bigos.
Kolacja:
Placek z tartych kartofli z jabłkiem i kapustą, dodatkiem tuńczyka i płatków
owsianych lub sałatka z kapusty, pomidorów, ziemniaków i szynki z
dodatkiem cykorii i natki pietruszki, lub czerwona kiszona kapusta z piersią
indyczą, buraczkami, kawałkami gruszki i chrupkim pieczywem, lub kromka
chleba z kapustą posypaną kminkiem oraz plasterkami sera oscypka (można
pokropić olejem).
34
Dieta w zatruciach pokarmowych
Założenia:
Zatrucie pokarmowe to stan zapalny przewodu pokarmowego występujący
w postaci ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego. Przyczyną zatruć
pokarmowych są zwykle znajdujące się w żywności bakterie lub wirusy.
Zdecydowanie częściej zdarzają się one w ciepłych porach roku, gdy
drobnoustroje znajdują korzystne dla siebie warunki rozwoju. Bakteryjne
zatrucia pokarmowe powodują toksyny produkowane w czasie wzrostu
drobnoustrojów. Okres wylęgania tej choroby jest zróżnicowany i zależy od
rodzaju bakterii. Zazwyczaj występują nudności, wymioty, bóle brzucha,
biegunka, a niekiedy towarzyszy im gorączka. Objawy zatrucia pokarmowego
najczęściej ustępują po kilku dniach. Istnieją zatrucia, np. jadem
kiełbasianym, które wymagają natychmiastowej opieki lekarskiej. Zatrucie to
jest wywołane przez toksynę produkowaną podczas beztlenowego wzrostu
laseczki jadu kiełbasianego, do którego dochodzi na skutek spożycia
zakażonych przetworów mięsnych, warzywnych i rybnych w puszkach lub
wekach. W chorobie tej oprócz objawów nieżytu żołądkowo-jelitowego
występuje niedowład mięśni mimicznych, co daje obraz maskowatej twarzy.
Ponadto chory widzi podwójnie, ma szerokie z
renice, często pojawia się
jednostronne opadanie powieki, chrypka, a nawet bezgłos. Do tych objawów
mogą dołączyć: trudności w połykaniu, zaparcie, zatrzymanie moczu w
wyniku uszkodzenia układu nerwowego. Dlatego zatrucie jadem
kiełbasianym jest tak niebezpieczne i wymaga leczenia szpitalnego.
Interwencja lekarska jest również niezbędna w ostrym zatruciu Salmonellą.
Najczęstszą postacią występującą w około 80% przypadków jest ostry nieżyt
żołądkowo-jelitowy, charakteryzujący się takimi objawami jak nudności,
wymioty, bóle brzucha, biegunka, a niekiedy pojawia się gorączka i bóle
głowy. Salmonella jest obecna przede wszystkim w świeżym i
niedogotowanym drobiu oraz surowych jajkach. Dlatego do przygotowania
drobiu powinno się używać innych noży i desek do krojenia niż do
sporządzania pozostałych produktów. W przypadku zwykłych zatruć
bakteryjnych, jeżeli nie mamy możliwości kontaktu z lekarzem, leczenie
polega przede wszystkim na postępowaniu objawowym i stosowaniu diety
35
oszczędzającej. Podstawowym elementem terapii jest wyrównanie strat
płynów, ponieważ może dojść do odwodnienia organizmu. Wymioty i
biegunka doprowadzają również do dużych strat elektrolitów, zwłaszcza
sodu, potasu i chloru. Niedobory elektrolitowe nakładające się na
odwodnienie pogarszają stan chorego i mogą spowodować zaburzenia
zwłaszcza ze strony układu krążenia. Jeżeli sama dieta nie przynosi
korzystnych rezultatów, należy bezwzględnie zasięgnąć porady lekarskiej.
Wszelkiego typu leczenie farmakologiczne powinno odbywać się pod okiem
lekarza. Aby zapobiec zatruciom pokarmowym, należy:
" Myć ręce przed kontaktem z każdym produktem żywnościowym,
" Sprawdzać terminy przydatności do spożycia umieszczone na
opakowaniach,
" Deski do krojenia drobiu i ryb dokładnie myć i nie używać do innych
celów,
" Odgrzewać ugotowane potrawy nie więcej niż raz,
" Przechowywać produkty szybko psujące się w warunkach
chłodniczych,
" Unikać latem żywności zawierającej surowe jaja,
" Najlepiej rozmrażać produkty w lodówce, dbając przy tym, aby wycieki
z rozmrażających się mięs nie dostały się do innych artykułów
spożywczych,
" Unikać picia nieprzegotowanej wody z kranu lub studni,
" Dokładnie myć owoce i warzywa przed spożyciem,
" Raz rozmrożonej żywności nie wolno ponownie zamrażać.
36
Produkty zalecane w diecie:
" Przez 1-2 dni w ostrym nieżycie żołądka zazwyczaj nie podaje się w
ogóle pokarmów. W czasie trwania głodówki nie wolno jednak w
żadnym wypadku zapominać o spożywaniu odpowiedniej ilości
płynów, aby zapobiec odwodnieniu. Wskazane są napoje
niskosłodzone o temperaturze pokojowej, takie jak herbata, rumianek,
napar z mięty, woda niegazowana. W ciągu dnia powinniśmy wypijać
około 2 litrów płynów. Korzystniej jest pić często, ale w małych
ilościach,
" W przypadku utrzymujących się wymiotów można pić większe ilości,
aby sprowokować ponowne torsje i oczyścić żołądek z
niepożądanego pokarmu,
" Wprowadzenie pożywienia musi odbywać się stopniowo. Najpierw
dietę powoli rozszerzamy o kleiki, które powinny być przyrządzone z
ryżu lub kaszy manny gotowanej na wodzie (nie na mleku!) z
dodatkiem soli. Jeżeli wprowadzenie tego rodzaju pokarmów nie
wywołuje żadnych niepożądanych objawów, dalej rozszerzamy dietę o
sucharki. Następnie możemy urozmaicić jadłospis, włączając np. jajko
na miękko, gotowane ziemniaki, gotowane mięso,
" Z mięs należy wybierać chude i delikatne gatunki, takie jak: cielęcina,
chudy drób, np. kurczak lub indyk bez skóry,
" W początkowym okresie nie należy jeść warzyw i owoców, zwłaszcza
surowych, oraz słodkich deserów. W dalszym rozszerzeniu menu
można podać banana lub owoce zawierające dużo pektyn, np.
pieczone jabłko, powoli przechodząc do zwyczajowej diety.
Produkty zabronione w diecie:
" Należy unikać podawania konserw, marynat, mięsa i ryb wędzonych,
warzyw strączkowych, warzyw kapustnych, alkoholu i ostrych
przypraw,
37
" Wykluczone jest podawanie potraw smażonych lub zawierających
dużą ilość tłuszczu,
" Napoje zawierające kofeinę (kawa, cola).
Piramida zdrowego żywienia
Założenia:
Piramida zdrowego żywienia została opracowana w Stanach
Zjednoczonych przez Departament Rolnictwa oraz Departament Zdrowia i
Opieki Społecznej i jest zestawieniem zaleceń żywieniowym. Polscy
dietetycy przystosowali ją do polskich warunków, w prowadzając nieznaczne
zmiany zalecanych ilości porcji niektórych grup produktów.
Podstawę Piramidy Zdrowego Żywienia i codziennej diety stanowią
produkty zbożowe, których zaleca się spożywać około 5 porcji dziennie.
Drugi poziom piramidy to 4 porcje warzyw i 3 porcje owoców.
Trzecim poziom to 2 do 3 porcji mleka i produktów mlecznych oraz 1 do 2
porcji mięsa, ryb, jaj, nasion roślin strączkowych lub orzechów.
Na szczycie piramidy znajdują się tłuszcze i słodycze, których spożycie
powinno się ograniczać. Zalecane są oleje roślinne. Rozmieszczenie ilości
porcji żywności w poszczególnych posiłkach zależy od ilości posiłków
dziennie. Najbardziej wskazane jest rozłożenie spożywanych pokarmów na
optymalnie 5 posiłków dziennie lub co najmniej 3 posiłki. Produkty zbożowe
powinny występować prawie w każdym posiłku, warzywa i owoce w trzech,
produkty mleczne w trzech lub dwóch a mięso w jednym lub w dwóch
posiłkach. Mniejsze objętościowo posiłki są lepiej trawione i przyswajane co
pozwala na bieżące wykorzystywanie składników odżywczych w procesach
metabolicznych. Mniejsza ilość posiłków lub jedzenie nieregularne powodują
okresowe braki szybko zużywanych składników pokarmowych. Po obfitym
posiłku organizm zużywa dużo energii na trawienie, a układ pokarmowy i
narządy wewnętrzne są nadmiernie przeciążone. Po obfitym posiłku
organizm nie ma możliwości bieżącego zużycia przyswojonego pokarmu i
magazynuje go w postaci rezerw tłuszczowych. Powoduje to również
osłabienie sprawności działania układu odpornościowego, który zastaje
zaangażowany w transport cząsteczek tłuszczów do różnych tkanek.
Organizm człowieka dorosłego zużywa, w optymalnej temperaturze i
wilgotności powietrza, w ciągu doby 2 do 3 litrów wody. Około 1,5 litra wody
powinno być dostarczone w postaci płynów a reszta w pokarmach.
Odwodnienie organizmu jest o wiele bardziej groz
ne w skutkach jak
niedożywienie, gdyż większość procesów biochemicznych organizmu
przebiega w roztworach wodnych. Produkty stosowane w diecie powinny
38
posiadać wysoką wartość odżywczą. Należy unikać produktów wysoko
przetworzonych, pozbawionych wielu wartościowych składników oraz
zawierających dużo soli, cukru, szkodliwych tłuszczów i syntetycznych
substancji smakowych i konserwujących. Zaleca się unikać dodatkowego
spożywania tłuszczów poza wartościowymi olejami zawierającymi
wielonienasycone kwasy tłuszczowe, najlepiej w postaci surowej (np. w
sałatkach). Dzieciom do trzeciego roku życia należy podawać masło i oliwę z
oliwek oraz oleje, sojowy, słonecznikowy oraz rzepakowy. W starszym wieku
należy ograniczać spożywanie masła na rzecz miękkich margaryn
zawierających nie więcej niż 1% izomerów trans. Również spożywanie
słodyczy powinno być okazjonalne, trzy, cztery porcje w tygodniu. Większość
słodyczy to produkty wysokoprzetworzone, zawierające dużo dodatków
chemicznych, barwników, konserwantów, związków zapachowych,
polepszaczy smaku, tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans. Podobne
właściwości mają chipsy i inne chrupki smakowe, zawierające dużo soli,
cukrów, przypraw i tłuszczów, często w szczególnie szkodliwej postaci
utlenionej. Produkty te poza wartościami smakowymi, raczej szkodzą. Do
produktów o wysokiej wartości odżywczej należą; chleb razowy i
pełnoziarniste kasze, ziemniaki, różnorodne świeże warzywa i owoce, chude
mleko, jogurt, chude sery białe, nasiona roślin strączkowych, chude mięso i
ryby, tłuste ryby morskie, oliwa z oliwek, oleje roślinne zawierające NNKT.
Jadłospis sporządzony według zaleceń Piramidy Zdrowego Żywienia
dostarcza około 2000 kcal dziennie. Jest to ilość prawie wystarczająca dla
kobiet wykonujących pracę siedząca. Wielkość całkowitej przemiany materii
jest indywidualna i zależy od, wieku, płci, rodzaju pracy zawodowej i
aktywności pozazawodowej. Planowanie ilości spożywanych pokarmów
powinno uwzględniać indywidualne potrzeby energetyczne. Bardzo istotnym
jest stosowanie w jadłospisie różnorodnych pokarmów o wysokich
wartościach odżywczych co zabezpiecza przed niedoborami lub nadmiarem
niektórych składników pokarmowych. W każdym posiłku powinny znajdować
się produkty przynajmniej z trzech grup przedstawionych w piramidzie
zdrowia. Należy unikać łączenia w jednym posiłku potraw ciężko strawnych.
Najlepiej gdy potrawy są przygotowywane bezpośrednio przed spożyciem a
nie wielokrotnie odgrzewane, gdyż podczas przechowywania tracą wiele
wartości odżywczych i mogą ulec zepsuciu. Posiłki powinny zawierać
zrównoważoną ilość produktów pod względem ich kwasotwórczości i
zasadotwórczości. Zasadotwórcze są warzywa, owoce i produkty mleczne, a
kwasotwórcze, produkty zbożowe, mięso, ryby i jaja. W okresie zimy lepiej
ograniczać spożywanie nowalijek, które są wyhodowane z użyciem dużej
ilości nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. Bezpieczniejsze są
warzywa mrożone, kiszone lub przechowane ze zbiorów jesiennych. Aby
zapobiec kumulowania się w naszym organizmie szkodliwych substancji
należy unikać kupowania produktów pochodzących z tych samych z
ródeł, np.
39
ciągle tych samych ryb, z tych samych łowisk, które mogą zawierać trujące
metale ciężkie (rtęć, kadm). Dotyczy to również warzyw i owoców, nawet gdy
jest to tak zwana żywność ekologiczna. Żywność ta nie ma obecnie w Polsce
dokładnie określonych norm i odpowiedniej kontroli handlowej.
Żywienie dzieci w wieku 1-3 lat
Założenia:
Na okres między 1 a 3 rokiem życia przypadają szczególnie intensywne
zmiany w metabolizmie, rozwoju umysłowym, emocjonalnym i motorycznym
dziecka. W czasie od ukończenia pierwszego do trzeciego roku życia dziecko
rocznie wzrasta o około 10 cm i zwiększa masę ciała o 2-3 kilogramy.
Zmieniają się też potrzeby organizmu. Zaledwie 3% energii z pożywienia
organizm dziecka zużywa na potrzeby wzrostu, natomiast powyżej 50%
wykorzystywane jest na potrzeby rosnącej aktywności fizycznej. Stopniowe
przechodzenie ze sposobu żywienia właściwego dla okresu niemowlęcego
na sposób żywienia typowy dla osób dorosłych wymaga od rodziców i
opiekunów odpowiedniej wiedzy na temat zapotrzebowania na składniki
odżywcze w tym wieku oraz zrozumienia przemian zachodzących w
organizmie dziecka. Jednak przenoszenie niektórych zasad prawidłowego
żywienia osób dorosłych na dzieci może być przyczyną zaburzeń tempa ich
rozwoju fizycznego i psychicznego, a także wystąpienia w przyszłości chorób
degeneracyjnych (miażdżyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze, osteoporoza).
Racjonalne żywienie dziecka jest możliwe tylko wtedy, kiedy ma ono
prawidłowe łaknienie. Chęć i potrzeba spożywania posiłków powinny
występować u dziecka samoistnie, muszą być następstwem uczucia głodu.
Można to osiągnąć, gdy przerwy między posiłkami będą dostatecznie długie,
u dzieci starszych do 3-4 godzin. Powinny one spożywać 3 posiłki główne i
czwarty lekki, składający się głównie z warzyw, owoców i ewentualnie ciasta.
U dzieci z niedoborem masy można wprowadzić 5 posiłek, również lekki. U
dzieci 13-15% zapotrzebowania energetycznego powinno pokryć białko, 30%
tłuszcz i około 55% węglowodany. Panuje ogólna zasada, która mówi o tym,
że najbardziej wartościowym posiłkiem powinno być śniadanie i obiad, a
najmniej II śniadanie i podwieczorek. Porcje powinny być niewielkie, lepiej
40
gdy dziecko będzie chciało dokładkę, niż jeśli będzie zmuszane do jedzenia.
Jeśli chcemy aby dziecko zjadało posiłki główne, nie należy mu nic podawać
między posiłkami. Przed jedzeniem należy unikać męczących, dalekich
spacerów, a po zabawie umożliwić dziecku 10-15 minutowy odpoczynek.
Należy również zwracać uwagę, aby dziecko nie oczekiwało zbyt długo przy
stole na posiłek.
Zalecenia w diecie:
" Urozmaicenie jadłospisu zapewniającego optymalne pokrycie
zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze,
" Kierowanie się apetytem dziecka i jego aktywnością fizyczną najlepiej
zapobiegają przekarmianiu go lub niedożywieniu. Objawy nadwagi
należy likwidować przez zwiększoną aktywność fizyczną połączoną z
właściwą dieta, ale bez rygorystycznych ograniczeń,
" Dziecko w zależności od apetytu powinno zjadać od 3 do 5 posiłków
dziennie. Należy unikać podjadania między posiłkami,
" Nadmierne rozdrobnienie produktów może niekorzystnie wpływać na
jego rozwój psychomotoryczny,
" Dieta wegetariańska i inne diety niekonwencjonalne są
nieodpowiednie dla dzieci, gdyż nie pokrywają zapotrzebowania na
energię i podstawowe składniki odżywcze (np. białko, żelazo),
prowadząc do zahamowania wzrostu, niedokrwistości i innych
zaburzeń związanych z niedoborami składników odżywczych,
" W przypadku dzieci ze stwierdzoną otyłością prostą lub innymi
zaburzeniami powstałymi na tle nieprawidłowego żywienia zaleca się
konsultację u wyspecjalizowanego lekarza i dietetyka,
" Nie powinno się przenosić do żywienia małych dzieci zasad żywienia
dorosłych, a głównie ograniczania tłuszczu, cholesterolu, jajek, a
także żywienia wyłącznie produktami o dużej zawartości błonnika
(razowe pieczywo, grube kasze, otręby, duża ilość surowych warzyw).
41
Do wieku przedszkolnego dzieciom nie ogranicza się łatwo strawnych
tłuszczów (masło, oleje) i cholesterolu, gdyż uczestniczą one w
budowie układu nerwowego i innych tkanek organizmu,
" Nie powinno zmuszać się dziecka do zjadania większej ilości
pokarmów mimo objawów sytości,
" Brak czasu i zniecierpliwienie okazywane w czasie posiłków dziecka
mogą prowadzić do zubożenia jego jadłospisu i ograniczonego
spożycia składników odżywczych,
" Nerwowa atmosfera przy stole i omawianie problemów rodzinnych
wpływają na kojarzenie posiłków z przykrościami,
" Nadmierne rozdrobnienie produktów ułatwiające i przyspieszające
spożywanie posiłków przez dziecko, ale hamujące jego rozwój
psychomotoryczny,
" Podawanie produktów o drobnych, kulistych kształtach i rozproszenie
uwagi dziecka w trakcie jedzenia mogą być przyczyną
niebezpiecznego zadławienia się,
" Nie należy unikać produktów uważanych za alergizujące bez
wyraz
nych wskazań, a po ukończeniu roku dziecko powinno
próbować i przyzwyczajać się do różnorodnych produktów, chyba że
wykazuje alergie pokarmowe. Zbyt monotonna dieta może prowadzić
do niedoborów i ograniczać apetyt dziecka,
" Nie należy nadmiernie solić lub dosładzać potraw dla dzieci gdyż
wykształca to nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które póz
niej
sprzyjają nadwadze i nadciśnieniu.
42
Żywienie kobiet w czasie karmienia
Założenia:
Karmienie piersią uznane jest za jedyny prawidłowy sposób odżywiania
małych dzieci, zapewniający im optymalny stan zdrowia i prawidłowy rozwój.
zawiera dokładnie tyle białka, węglowodanów, tłuszczów, składników
mineralnych i witamin, ile potrzebuje dziecko. Aby zapewnić dziecku "dobrej
jakości" mleko należy pamiętać o pełnowartościowej, urozmaiconej, bogatej
w płyny diecie. Powinno spożywać się 3 główne posiłki w ciągu dnia i
pamiętać o nie przejadaniu się (zapotrzebowanie kaloryczne w czasie laktacji
wzrasta o około 600 kcal dziennie). Jeśli dziecko karmione piersią nie ma
dolegliwości, nie trzeba eliminować z diety żadnych produktów.
Produkty zalecane w diecie:
" Mięso (drób, cielęcina) gotowane, ewentualnie pieczone,
" Jogurty i kefiry naturalne,
" Buraczki gotowane,
" Owoce bezpestkowe,
" Jabłka gotowane lub pieczone,
" Woda mineralna niegazowana,
" Naturalne soki przecierane (poza opisanymi poniżej warzywami i
owocami),
" Warzywa (poza opisanymi poniżej),
" Kasze, ryż, makaron, pieczywo pełnoziarniste,
43
" Jajka kurze,
" Wędliny drobiowe nie wędzone,
" Tłuszcze roślinne (oliwa z oliwek, olej rzepakowy tłoczony na zimno).
Produkty niewskazane w diecie:
" Tłuste wędliny, mięsa, sery, potrawy smażone,
" Nowalijki, groch, fasola, kapusta, czosnek, kalafior, rzodkiewka,
cebula, grzyby,
" Ostre przyprawy,
" Owoce cytrusowe, truskawki, czarna porzeczka, gruszki, kwaśne
owoce,
" Kakao, czekolada, orzechy,
" Mleko,
" Produkty nieświeże, niskiej jakości, konserwowane i sztucznie
barwione, z dużą zawartością soli i cukru,
" Ocet,
" Słodycze,
" Konserwy,
" Kawa, Cola, mocna herbata, alkohol.
44
45