604495281

4.3. Zasada najlepszego wykorzystania surowców i produktów ubocznych. Zasada najlepszego wykorzystania energii. Zasada najlepszego wykorzystania aparatury

4.3.1. Materiał nauczania

W technologii chemicznej koszty surowca stanowią zazwyczaj bardzo duży procent ogólnych kosztów produkcji, sięgający niekiedy nawet 70%. Ważnym również zagadnieniem jest racjonalne wykorzystanie odpadów w wyniku czego następuje mniejsze zanieczyszczenie środowiska, zmniejszenie kosztów wytwarzania. Ustalając koncepcję technologiczną, należy przestrzegać zasad najlepszego wykorzystania surowców oraz racjonalnego wykorzystania produktów ubocznych.

Wartość uzyskiwanej wydajności, wynikająca ze stopnia przemiany w reakcji chemicznej, w odniesieniu do danego składnika jest miernikiem wykorzystania surowca.

Omawiając zasadę najlepszego wykorzystania surowców i produktów ubocznych należy uwzględnić:

-    wpływ nadmiaru reagenta,

-    regulowanie szybkości procesów głównych i ubocznych,

-    usuwanie jednego z produktów reakcji,

-    maksymalne wykorzystanie produktów ubocznych i odpadowych,

-    regenerację materiału.

Nadmiar reagenta zwiększa szybkość reakcji i przesuwa równowagę reakcji odwracalnych w kierunku produktów. Najczęściej w nadmiarze stosuje się tańszy reagent.

Zasada przeciwprądu materiałowego zwiększa szybkość przenikania masy między stykającymi się fazami. Stosowana jest w układach wielofazowych i gdy fazy różnią się znacznie gęstościami (proces absorpcji). Współprąd materiałowy jest mniej korzystny i stosowany jest wyjątkowo.

Jeśli w środowisku reakcji zachodzi kilka procesów, to należy dobrać takie warunki, aby szybkość reakcji głównych była największa, a ubocznych najmniejsza. Można to często uzyskać, dobierając odpowiedni katalizator.

Usuwanie jednego z produktów ma największe znaczenie w przypadku reakcji odwracalnych. Praktycznie umożliwia całkowite wykorzystanie surowca.

Obok produktów głównych otrzymuje się produkty uboczne. Właściwe wykorzystanie produktów ubocznych, odpadowych zmniejsza koszty produkcji i zmniejsza zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Przykładem jest wykorzystanie siarkowodoru, powstałego z odsiarczania olejów, do produkcji czystej siarki i kwasu siarkowego(VI).

Zasada regeneracji materiałów stosowana jest do surowców pomocniczych. W produkcji sody metodą amoniakalną amoniak jest regenerowany i zawracany do obiegu (rysunek 3).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

18