606616881

120 RECENZJE

zwoliły jej, po śmierci troskliwego opiekuna Albrechta, rozwijać się spokojnie, a bibliotekarze, jedni lepsi drudzy gorsi, zawsze ostatecznie zdobywają się na umożliwienie pracy czytelnikom, a zarazem troszczą się o nowe wydawnictwa. Dzięki temu Bibljoteka jeszcze w połowie XVII stulecia mogła spełniać swe zadanie wobec profesorów i studentów, a to tern więcej, że napływają do niej w tym czasie poważne dary, a z tych najciekawszy dla polskiej nauki dar Bogusława Radziwiłła, który całą swą bogatą bibljotekę zapisał w testamencie omawianej instytucji ^l.

Dopiero po przejściu Prus pod władzę margrabiów brandenburskich, a później jako skutek wyniszczenia finansowego państwa po wojnie 30-letniej, zostaje Bibljoteka ograniczona w dotacjach, a następnie zepchnięta na drugi plan już w czasach Fryderyka 1, który na prośbę zarządu Prus Wschodnich, by przywrócił dawne uposażenie i zajął się losem podupadłej placówki kulturalnej, odpowiedział, że rozumie dobrze ważność tego problemu, lecz niestety ma sprawy ważniejsze do przeprowadzenia, by mógł się bawić takiemi drobnostkami!

Nic przeto dziwnego, że Bibljoteka, pozbawiona opieki władców, nie tylko już cierpi na brak pieniędzy na zakupno książek, lecz nawet poszczególni bibljotekarze nie mogą się doprosić Zarządu Kamery, by poleciła naprawić budynek, i ustawicznie czytamy o skargach, że okna są bez szyb, że sufit się zawalił lub, co gorsza, woda przez dziury w dachu zalała zbiory. Dopiero przyznanie w r. 1713 pewnej dotacji na zakupno nowości, a przedewszystkiem wprowadzenie w r. 1737 ustawy o egzemplarzu obowiązkowym wprowadziło Bibljotekę na nowe tory rozwoju. W całym tym okresie niepowodzenia Bibljo-teki nie byli bez winy i bibljotekarze, którzy przez niedołęstwo lub brak znajomości celów bibljotecznych tamowali jej rozwój.

Stan ten zmienił się zasadniczo z chwilą objęcia kierownictwa przez sprężystego i o szerszym horyzoncie bibljotekarza Jerzego Henryka Nicoloviusa, który nie tylko potrafił doprowadzić same zbiory do porządku, lecz również wykołatać u rządu poważniejsze zajęcie się sprawą nowego budynku bibljotecznego.

Opowiada Kuhnert dzieje Bibljoteki sposobem kronikarskim, nie pomija najdrobniejszych szczegółów, a przyjąwszy jeden szablon zaczyna opis prac każdego nowego bibljotekarza od jego curriculum vitae i uposażenia, by następnie omówić dotację na zakupno dzieł, wydatki Bibljoteki, sprawę oprawy książek, ewentualne nowości, które w systemie katalogowania czy też ustawiania wprowadził dany bi-bljotekarz. Nie dziw tedy, że przy tego rodzaju metodzie przeładował pracę szczegółami, rozwodząc się całemi stronami nad faktem, czy bibljotekarz pobierał 100 tal., czy też mniej, z powodu czego zatraca czytelnik zupełnie wątek myśli i musi skupić całą wolę, by ostatecznie dobrnąć do końca.

¹ Testament ten znajduje się w dwóch kopjach w Muzeum XX. Czartoryskich w Krakowie rks. Nr. 163 i 405.