6075429866

Z zagadnień resocjalizacji nieletnich 15

czad nieletnich przestępców w jednych celach z dorosłymi. Osadzanie młodocianego w zakładzie poprawczym lub areszcie nie mogło trwad dłużej niż rok i jedynie dotyczyło to najcięższych przewinień¹⁷.

Wybitny penitencjarysta polski Fryderyk Skarbek w 1830 r. w Warszawie otworzył zakład, noszący od 1834 r. nazwę: Mokotowski Instytut Moralnie Zaniedbanych Dzieci. W placówce tej mogło przebywad 50 chłopców w wieku 6-14 lat. Dostarczali ich dobrowolnie sami rodzice albo policja w razie zatrzymania na włóczęgostwie, podczas żebrania lub drobnej kradzieży. Skazanych przez sąd początkowo nie przyjmowano. Pierwszym dyrektorem zakładu, przez okres kilku miesięcy, do chwili wybuchu powstania listopadowego, był znany poeta i pedagog Stanisław Jachowicz. Fryderyk Skarbek organizują zakład odstąpił częściowo od ścisłego osamotnienia. W ciągu dnia wychowankowie uczyli się i pracowali razem, w nocy zaś spali w oddzielnych celkach. W zakładzie nosili numery wyszyte na ubraniu, a nazwiska ich umieszczone były tylko w księgach zakładowych i znane jedynie niektórym osobom spośród personelu placówki. Stosowano zasadę niewynagradzania za dobre zachowanie, ani za dokładne wykonywanie obowiązków. Natomiast wszelkie wykroczenie podlegały od razu karze. Rodzicom nie wolno było widywać się z synami przez cały czas pobytu w zakładzie. Nie mogli również nic im dostarczać. Wychowankowie w zakładzie pobierali lekcje religii, rachunków, kaligrafii, śpiewu, gimnastyki, a także pracowali w warsztatach - stolarskim, ślusarskim, szewskim, wikliniarskim oraz w ogrodzie. Dużą wagę przywiązywano do wychowania religijnego i umoralniającego wpływu pogadanek wychowawczych, które wygłaszał z reguły po zajęciach dziennych kierownik zakładu. Korespondencja z wychowankami mogła odbywać się tylko za pośrednictwem zarządu placówki¹⁸.

W roku 1876 w Studzieńcu pod Skierniewicami z inicjatywy Towarzystwa Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych dokonano uroczystego otwarcia pierwszego domu poprawczego dla nieletnich przestępców. Placówka ta wzorowana była na francuskiej kolonii w Mettrey. Twórcą i organizatorem Studzieńca był Józef Wieczorkowski, prezes Sądu Apelacyjnego Królestwa Polskiego. Z jego to inicjatywy 20 lutego 1871 r. powstało w Warszawie Towarzystwo Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych, które zostało zamienione w II Rzeczypospolitej w Warszawskie Towarzystwo Patronatu nad Nieletnimi. Praca wychowawcza zakładu łączyła się ściśle z nauczaniem ogólnym i zawodowym. Kształcenie w zakładzie obejmowało zakres podstawowych wiadomości; jego poziom był niski. Przybywający do zakładu chłopcy kwalifikowani byli do tzw. grupy obserwacyjnych. Głównym celem tej grupy

¹⁷    M. K a I i n o w s k i, J. P e ł k a, Zarys dziejów resocjalizacji..., s. 57.

¹⁸    E.J. Dukaczewski, Rys historyczny rozwoju opieki..., s. 175-176.