6075430590

w posługiwaniu się wiedzą, w zbieraniu informacji, w dokonywaniu obserwacji, rozwiązywaniu zagadnień oraz pisemnym ich opracowywaniu”¹⁶.

Ocena opisowa

Jest to ustosunkowanie się nauczyciela do osiągnięć ucznia i informacja o wyniku uczenia się. Wyrazem oceny jest jej pisemna forma lub forma ustna”¹⁷.

Wyodrębnienie zmiennych i wskaźników, które są próbą uszczegółowienia problemów badawczych, pozwala na ilościowy pomiar badanych faktów, zjawisk oraz zdarzeń. Przyjmuje się, że zmienne stanowią uszczegółowienie badanych zjawisk ze względu na ich podstawowe cechy, a wskaźniki określają w sposób w miarę dokładny każdą wyodrębnianą zmienną w przełożeniu na wielkości, które poddają się badaniom empirycznym, łącznie z podejściem ilościowym¹⁸. Mając na uwadze fakt, że określenie zmiennych i wskaźników znacznie ułatwia konstruowanie trafnych oraz rzetelnych narzędzi badań, do każdego postawionego pytania ujętego w problematykę badań¹⁹ ustaliłam zmienną i dobrałam do niej po kilka charakterystycznych wskaźników, które poddałam obserwacji oraz pomiarowi.

W trakcie badań korzystałam z różnych kategorii wskaźników. Grupę 1. stanowiły elementy informacji, których nośnikami są dokumenty - jest to rodzaj wskaźników empirycznych, rzeczowych. Za M. Łobockim przyjęłam, że „ważnym rodzajem dokumentów pisanych wykorzystywanych świadomie i celowo na użytek badań pedagogicznych są bez wątpienia także teksty naukowe (...). Zapoznanie się z niektórymi z nich - łącznie z próbą ich analiz} poprzedza (...) badania pedagogiczne”²¹¹. Poszukiwania takie mogą okazać się „nie mniej ważne niż badanie stricte empiryczne”²¹. Oprócz tekstów naukowych za nośniki informacji uznałam też inne dokumenty, które poddałam analizie, m.in.: rozporządzenia MEN o reformie programowej kształcenia zintegrowanego, podstawy programowe dla I etapu edukacyjnego szkoły podstawowej (z lat 1999, 2002, 2009). Przydatne były ponadto dokumenty sporządzane przez nauczycieli (scenariusze zajęć zintegrowanych) oraz dokumentacja celowo tworzona i prowadzona dla rejestracji danych istotnych dla mnie jako badacza, ujęta w kwestionariuszach obserwacji zajęć, jak również przetransponowane na stenogramy wypowiedzi werbalne, a dokumentowane w nagraniach na dyktafonie. W. Goriszowski uznaje, że takie podejście jest popraw ne metodologicznie".

Grupę 2. wskaźników stanowiły elementy informacji zawarte w wypow iedziach nauczycieli, rodziców i uczniów, zebrane w drodze badań ankietowych, w trakcie wywiadów oraz swobodnych rozmów. Zastosowałam tu interpretację materiału semantycznego, wyrażonego słowem pisanym, i jakościow ą analizę treści wypowiedzi pisemnych. Interpictow anie otwartych, pisemnych wypowiedzi poprzedziło skategoryzow anie ich w celu ustalenia pewnych tendencji w sądach i opiniach badanych grup osób. Pozwoliło to przedstawić opracowany materiał w zestawieniach tabelarycznych

¹⁶    Ibidem, s. 224.

¹⁷    L. Stankiewicz, Słownik organizacji i kierowania w oświacie. Wydawnictwo Adam Marszalek, Toruń 1999, s. 70.

¹⁸    M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Oficy na Wydawnicza „Impuls”, Kraków' 2006, s. 32.

¹⁹    Ibidem, s. 36.

²⁰    Ibidem, s. 215.

²¹    Ibidem, s. 215.

' W. Goriszowski, Badania pedagogiczne w zarysie, WSP TWP, Warszawa 1996, s. 59, 60.

12