628033496

153

W CZASOPISMACH

charakter opisowy. Z jednej strony, istnieje zainteresowanie badaniami, w sposób pełniejszy, samego zjawiska masowego komunikowania w kraju. Z drugiej młodzi badacze wykazują wiele sceptycyzmu wobec metodologii i konceptualizacji jakie przeważają w badaniach nad komunikowaniem w krajach rozwiniętych. Analizując badania amerykańskie i europejskie Brazylijczycy łatwo stwierdzają brak zastosowania pewnych teorii i wymyślnych metodologii do rzeczywistych potrzeb krajów rozwijających się. Zarówno amerykańscy jak i europejscy badacze wydają się głównie interesować sprawdzaniem teorii lub doskonaleniem technik pomiaru niż rozwiązywaniem problemów’* (s. 38—39).

Polemikę z poglądami Pertti He-m a n u s a na temat pojęć indoktrynacji i propagandy podejmuje Kjell Nowak. Tekst ten, jak i krótka odpowiedź autora, wskazują, że fińscy uczeni starają się ustalić sens tych wieloznacznych pojęć. Wymiana zdań dotyczy również upowszechnienia ideologii socjalistycznej. W tej sprawie Hemanus, nie zgadzając się z Nowakiem, pisze: „Ideologia socjalistyczna może być upowszechniana otwarcie lub przez propagandę, nie zaś indoktrynację, co oznacza, że w społeczeństwach socjalistycznych nie działa — jak twierdzą — żadna indoktrynacja. Myślę, że to oświadczenie jest w każdym razie interesujące i winno prowadzić do prób empirycznego sprawdzenia wspomnianej hipotezy” (nr 1, s. 43).

Jerzy Pomorski

jNTgjjjEDM

1975, NUMERY 2 i 3

Drugi numer pisma z 1975 roku poświęcono w znacznym stopniu zagadnieniom dyskutowanym podczas dorocznego zgromadzenia IBI w Kolonii. Piszemy o tym szerzej w recenzji z tomu, który jest plonem tego spotkania. Pozostałe strony przynoszą artykuły dotyczące szkolenia w komunikowaniu oraz kwestii dostępu do mediów. Zasługują one na osobne potraktowanie, toteż pomijamy je tutaj kierując uwagę czytelnika na jedną pozycję zeszytu, łączącą je z treścią numeru 3 pisma, poświęconego badaniom nad komunikowaniem. Jest nim redakcyjne omówienie mającej się ukazać książki Hildę Himmelweit i Betty Swift.

„Principles of Continuities and Discontinuities in Media Usage and Taste” przynosi relację z badań wykonanych w oparciu o nowe założenia teoretyczne. Brytyjskie autorki przebadały zachowania odbiorcze osób znajdujących się w trzech tak zwanych cyklach życiowych, a to w wieku 14—15, 24—25 i 32—33 lata. Cztery zasadnicze cechy różnią te badania od dotychczas uprawianych. Są to: 1. ujęcie przekrojowe w czasie, co uzyskano prowadząc wywiady z wybranymi osobami przez 20 lat, 2. mierzą one zachowania odbiorcze, ich zorientowania i relację wobec stylów życia, 3. pierwsza faza badań nastąpiła w okresie przed-telewizyjnym, gdy tylko 15°/o badanych, w ich okresie młodzieńczym, miało dostęp do telewizorów w domach, gdy dziś posiada je 90% badanych. 4. badania były oparte o założenie, że decyzje odbiorcze jednostek były wynikiem wzajemnego działania takich czynników jak alternatywy odbioru, efekty działań socjalizujących, zdolności i cechy osobowościowe, zawartości mediów oraz umiejętności posługiwania się nimi. Praca, która winna być szerzej omówiona, gdy książka do nas dotrze, wskazuje na pewne ważne zależności między zwyczajami odbioru w okresie młodzieńczym a późniejszym odbiorem w wieku dojrzałym. W tej mierze sformułowane zostały trzy ogólne wnioski:    1. „Młodzież,

która faworyzowała kino — najpopularniejsze medium w okresie przeate-lewizyjnym — dąży do tego by w okresie dojrzałości być ekstensywnym odbiorcą telewizji, medium, które wyparło kino z jego pozycji najpopularniejszego z mediów... 2. W trzech wyróżnionych dziedzinach, gusty młodzieży kontynuują się w gustach dorosłych, gdy chodzi o książki, gazety i telewizję. Tymi dziedzinami były: zamiłowania do treści high brow, rozróżnianych jako poważne, literackie i informacyjne, co pociąga za sobą zamiłowanie, biegłość i umiejętność posługiwania się treściami poznawczo trudnymi; zamiłowanie do silnych bodźców i zainteresowanie