6700449551

16

Także samo pojęcie „zdrowie publiczne” ma różne wymiary. Wspomina o nich C. Włodarczyk [40], który na podstawie analizy prac różnych autorów przypisuje pojęciu następujące wymiary:

1.    działania zdrowia publicznego są zawsze związane z działaniami rządu na różnych szczeblach, a jego odpowiedzialność jest rozliczana w procesie politycznym (wyborcy odrzucają władzę, która nie wypełnia swoich obowiązków albo nie spełnia oczekiwań wyborców),

2.    działania zdrowia publicznego odnoszą się do działań ponadindywidualnych, nastawionych na te determinanty zdrowotne, które nie poddają się zabiegom podejmowanym przez jednostkę,

3.    działania zdrowia publicznego są realizowane w strukturach innych niż działające dla zysku prywatne firmy (w ten sposób rodzaj motywacji - nakierowanie na dobro wspólne - staje się czynnikiem wyróżniającym zdrowie publiczne). Należy jednak wskazać, że powszechnie wprowadzana praktyka kontraktowania różnego rodzaju świadczeń zmienia znaczenie tego kryterium: jeśli intencją płatnika jest działanie w interesie publicznym, narzędziem którego używa może być firma komercyjna i wtedy decydująca jest motywacja sponsora, a nie wykonawcy,

4.    działania zdrowia publicznego dotyczą świadczeń zdrowotnych nastawionych na problemy środowiska społecznego, także społeczności (chodzi o takie elementy zachowań patologicznych jak używki, uzależnienia, przemoc w różnych postaciach),

5.    działania zdrowia publicznego są nastawione na świadczenie usług zdrowotnych dla grup ludności znajdujących się w trudnych sytuacjach i niemogących samodzielnie rozwiązywać swoich problemów (tradycyjnie zdrowie publiczne zajmuje się ludźmi ubogimi, niepełnosprawnymi, starymi, chorymi psychicznie itd.),

6.    działania zdrowia publicznego dotyczą problemów zdrowotnych szczególnie rozpowszechnionych albo traktowanych jako szczególnie ważne w danym społeczeństwie,

7.    działania zdrowia publicznego są podporządkowane zasadzie maksymalizowania efektu zdrowotnego za minimalną cenę, przy akceptowanym poziomie jakości. Odmiennie zatem niż w praktyce klinicznej, w której dobro indywidualnego pacjenta ma uzasadniony priorytet, w zdrowiu publicznym poszukiwana jest miara jakiegoś dobra ponadindywidualnego.

Należy zwrócić uwagę na wymiar polityczny. Zdrowie publiczne jest aktywnością polityczną, ponieważ dotyczy zmian i dystrybucji dóbr w sytuacji obiektywnego niedoboru. Tak więc wiele decyzji odnoszących się do zdrowia społeczeństwa musi być podejmowane w normalnym procesie politycznym demokratycznego państwa prawnego. Celem tego procesu jest osiągnięcie stanu akceptowalnego przez większość, ale nienarzucającego mniejszości warunków, które przekraczają jej tolerancję. Uzasadnione zatem wydaje się pytanie o relacje pomiędzy zdrowiem publicznym a polityką zdrowotną. Co jest kategorią nadrzędną? Zdrowie publiczne czy polityka zdrowotna? Autor jest zwolennikiem podrzędności zdrowia publicznego i jego instrumentalnej roli wobec polityki zdrowotnej przy przyjęciu odpowiedzialności władz publicznych za bezpieczeństwo zdrowotne obywateli, co jest powszechnie akceptowanym standardem⁸. Wtedy należy widzieć zdrowie publiczne jako zespół środków stosowanych w celu osiągnięcia celów polityki zdrowotnej władz publicznych, polityki dotyczącej zachowania i umacniania zdrowia⁹.

8)    Szerzej na ten temat: [41].

9)    Niezależnie od szczegółowych rozwiązań należy przyjąć, że cele każdej racjonalnej polityki zdrowotnej są podobne, jeżeli nie tożsame:

1.    poprawa stanu zdrowia społeczeństwa jako istotnego elementu jakości życia jednostek i dobrostanu społecznego;

2.    zapewnienie równego i sprawiedliwego dostępu do świadczeń zdrowotnych;

3.    dbałość o jakość świadczeń zdrowotnych w ich aspekcie klinicznym, a także satysfakcja świadczeniodawców i świadczeniobiorców;

4.    zapewnienie ekonomicznej efektywności zasobów przy zapewnieniu stabilności finansowej systemu zdrowia w perspektywie długookresowej.