672580915

28 Elegia — Elementy kompozycyjne dzieła

nął się na początku XX w. głów-nie ui Niemczech. Przeciwstawny m. in. impresjonizmowi, dążył do wyrażania subiektywnych stanów wewnętrznych zamiast do chwytania wrażeń wywoływanych przee rzeczywistość zewnętrzną, a w wyborze środków artystycznych dbał o jak największą eks-presywność. Wywarł już wpływ na literaturę Młodej Polski, a później na pisarzy skupionych wokół czasopisma »Zdrój« (J. Hulewicz).

Elegia. Utwór liryczny o nastroju smutnym, wyrażający np. żal po stracie ukochanej osoby (tren) albo ból i smutek ogólnoludzki; zawiera zwykle refleksje na temat nieszczęścia. Elegie antyczne, greckie i rzymskie, pisane były zwykle tzw. dystychem elegijnym. W literaturze polskijej elegia pojawia się od średniowiecza we wszystkich okresach ' po najnowszy. Np. F. Karpiński: Żale Sarmaty...; W. Broniewski: Elegia o śmierci Ludwika Waryńskiego.

Elegia żałobna zob. Tren.

Element ilościowy dźwięku zob. Ilościowe właściwości dźwięku w mowie.

Element jakościowy dźwięku

zob. Fonem.

Element metryczny. Element foniczny o charakterze ilościowym, występujący jako konstanta metryczna.

Element prozodyczny. Flement językowy, który jest potencjalnie metryczny, to znaczy, że może być poddany regularności metrycznej i występować jako konstanta. W języku polskim: człon składniowo - intonacyjny, sylaba, akcent, przedział międzywyrazo-wy, a niekiedy również rym i jego pozycja.

Element stroficzny zob. Element zwrotkotwórczy.

Element zwrotkotwórczy. Jeden z elementów współdziałających w organizacji zwrotki: 1. ilość wierszy w zwrotce; 2. jednakowa budowa wierszy; 3. przy różnej budowie wierszy ich wzajemny układ; 4. ilość i rozkład rymów; 5. rozkład Gałostek treściowych w utworze; 6. refren.

Elementy kompozycyjne dzieła.

Czątki, które są składnikami planowej konstrukcji utworu, wiążącej go w jedną całość, wyróżniane przy analizie dzieła.

Zob. też: Akcesoria. Akcja. Aluzja Aspekt. Bohater. Charakter. Charakterystyka. Chronografia. Chwyt literacki. Czas. Dopełnienie akcji. Dramat — struktura. Dygresja. Ekspozycja. Epika — struktura. Epilog. Epitaza. Epizod. Fabuła. Forma. Happy end. Informacja. Intryga. Inwokacja. Jedność formy i treści. Katastrofa. Kolizja. Koloryt lokalny. Komentarz autorski. Koncepcja. Konflikt. Kontrakcja. Liryka — struktura. Maska. Materiał fabularny. Miejsce akcji. Monolog. Morał. Motyw. Motywacja. Myśl przewodnia. Narracja. Narrator. Nastrój. Nawrót. Niedomówienie. Obraz. Odbicie rzeczywistości. Opis. Opisanie. Opowiadanie. Opóźnienie. Osnowa. Paralelizm. Perypetia. Porte-paro-le. Postać literacka. Problem. Problematyka. Prolog. Przedakcja. Przejścia. Przemilczenie. Puenta.