672580925

Forma ireiunętrzna — Futuryzm 37

autorskiego i całkowicie mu podporządkowana.

Forma wewnętrzna. Układ elementów treściowych w dziele literackim w przeciwieństwie do struktury formalno-językowej.

Formanta metryczna. Element metryczny współdziałający w organizacji wiersza, chociaż nie jest konstantą w danym systemie (np. członowanie składniowo-intona-cyjne w sylabiku, średniówka w sylabotoniku itp.). Np. w przytoczonym dwunastozgłoskowcu (6 -f- 6) dodatkowymi formantami są męskie klauzule, członowanie składniowo-intonacyjne i przeważający tok jambiczny:

Śmieci się pomnik mój | nad szklanny

[Pułam dach,

Przetrma Kościuszki grób | i Pacóui

[m Wilnie gmach;

Ni go łotr Wirtenberg | bombami mocen

zbić,

Ni podły Ausiryjak | niemiecką sztuką

[zryć.

(A. M i c k i e u> i c z : Świeci się pomnik mój...).

Format bibliograficzny. Rozmiar książki określony zależnie od tego, jaką część arkusza stanowi kartka w książce, tj. ile razy przełamano arkusz. 1 tak oznacza się: 2° — folio, 4° - quarto, 8° — octauo, 16° — seztodecimo itd.

Format wiersza. Rozpiętość i budowa metryczna frazy wierszowej.

Formuła językowa. Grupa wyrazów o tendencji występowania razem w określonej kolejności, częsta w języku potocznym i ba-nalizująca wypowiedzenie (np. pracować w pocie czoła; upadać ze zmęczenia; ginąć z pragnienia itp ).

Fragment zob. Urywek.

Fraktura. Rodzaj pisma gotyckiego, o ostrych łamanych liniach, używany powszechnie w XVI wieku w druku, w tekstach nie-łacińskich.

Por. Pismo gotyckie. Szwabacha.

Fraszka (Dworzanka. Facecja Fi-glik). Krótki utwór wierszowany, który jest żartobliwą odmianą epigramatu. Nazwę z języka włoskiego wprowadził J. K o-chanowski. Np. J. Kochanowski: Fraszki. '

Fraza. Zdanie, wyrażenie, zwrot.

Fraza wierszowa. Odcinek rytmiczny w mowie wiązanej, wers.

Frazeologia. 1. Dyscyplina w o-brębie językoznawstwa; nauka

0    zwrotach i zdaniach właściwych danemu językowi w jego fazach rozwojowych. 2. (Frazes). Potoczne określenie wypowiedzenia pozbawionego głębszej treści.

Frazowanie wiersza. Podkreślanie w recytacji podziału zgodnego z członowaniem gramatycznym

1    znaczeniowym.

Futuryzm. Kierunek w sztuce i w literaturze zapoczątkowany we Włoszech ok. r. 1907 (F. T. Marinetti i in.), przejęty w innych krajach. Dążył do stworzenia »sztuki przyszłości**, podejmował próby wyrażania nowych treści (np. piękna maszyny, tempa życia, jednoczesności różnych wrażeń itp.) oraz szukał nowych form artystycznych. W literaturze polskiej oddziałał na poezję tzw. Awangardy.