672580926

38 Gadka — Germanizm

Gadka. Krótkie opowiadanie, gawęda ludowa, powiastka. Np. J. Kochanowski: Gadka.

Galicyzm. Barbaryzm z języka francuskiego (np. vis a vis; ren-dez-vous itp. lub zwroty : »mieć miejsce« — avoir lieu; »to był on, który...« — ćetait... qui... itp.).

Gatunek literacki. Poddział w klasyfikacji utworów literackich. Przy podziale wyróżniamy zwykle najobszerniejsze grupy, tzw. rodzaje (dramat, epika, liryka), węższe gątunki (np. tragedia, powieść, oda itp.) oraz odmiany, albo należące do jednego rodzaju czy gatunku, albo pograniczne, mieszane, wyodrębnione na podstawie specjalnych właściwości formalnych lub treściowych.

Gawęda. Obrazek z życia opowiedziany prosto i żywo (np. gawędy pisali m in. W. Pol, W. Syrokomla).

Gawęda ludowa. Swobodne, żywe opowiadanie z życia ludu, często gwarą. Np. A. Stopka: Sabala.

Gawęda szlachecka (Pogadanka kontuszowa). Opowiadanie z życia szlachty stylem rubasznym, często makaronicznym, czasem z licznymi dygresjami. Np. H. Rzewuski: Pamiątki Imci Pana Seweryna Soplicy.-, I. Chodź-ko; Obrazy litewskie.; A. Mickiewicz: Popas w Upicie.

Gazela (Ghazel). Forma wiersza lirycznego w poezji wschodniej (arabskiej, tureckiej), podobna do

kasydy, ale różniąca się od tamtej tematem, w gazeli zwykle osobistym, najczęściej miłosnym. Utwór składa się zwykle z 5 — 18 strof dwuwierszowych (bej-tów), powiązanych powtarzającym się rymem wersu parzystego aa ba ca itd. Np. J. Dunin Borkowski: Gazele.

Gazeta zob. Dziennik.

Genealogia. Nauka o rodowodach dynastii panujących, rodzin szlacheckich, mieszczańskich itp., pomocnicza dla badań historycznych.

Generacja literacka zob. Pokolenie literackie.

Geneza dzieła literackiego.

Wszystkie okoliczności powstania dzieła i jego związki z rzeczywistością pozaliteracką (twórca, warunki historyczno-społeczne, podłoże kulturalne) oraz powiązanie ze zjawiskami w dziedzinie literatury (rodowód literacki).

Genologia. Dyscyplina w obrębie, teorii literatury, bada rodzaje, gatunki i odmiany literackie oraz strukturę typową dzieł zakwalifikowanych do odpowiednich poddziałów.

Geonim. Pseudonim urobiony od nazwy geograficznej (np. Krakowianka — Julia Darewska).

Germanistyka zob. Filologia germańska.

Germanizm. Barbaryzm pochodzący z języka niemieckiego (np. wyrazy: lufcik, hebel itp., albo zwrot: »to jest żaden doktor« — er ist kein Arzt itp.).