672580929

Hilaroiratiedia — Humanizm 41

Hilarotragedia. 1. Parodia tragedii, karykaturująca postacie mitologiczne. 2. Rodzaj trawestacji, przeróbka treści tragicznej na żartobliwą.

Hiperbola zob. Przesadnia.

Hiperkataleksa (Hiperkatalekty-ka). Zjawisko występowania stopy hiperkatalektycznej, tj. powiększonej o jedną lub dmie sylaby nie akcentowane na końcu wersu lub członu (przed średniówką). Np. w następującym wierszu jambicznym hiperkataleksa występuje na końcu wersów parzystych (sS, sS, s S s):

Daremne żale — próżny trud, Bezsilne złorzeczenia!

Przeżytych kształtów żaden cud Nie irróci do istnienia.

(A. Asnyk: Daremne żale).

Por. Akataleksa. Kataleksa.

Hiperkatalektyka zob. Hiperkataleksa.

Hipermetria. Nadwyżka sylab w wersie w stosunku do idealnej normy metrycznej (np. sporadycznie występujący wers dłuższy U' sylabiku lub w sylabotoniku).

Por. Lipometria.

Historia literatury. Nauka o zjawiskach literackich, porządkująca materiał chronologicznie według różnych zasad metodologicznych, zmierzająca do ustalenia praw rozwoju literatury na tle ogólnego rozwoju kultury.

Zob. leż: Epigonizm. Epoki w historii literatury. Grupa literacka. Juvenilia. Kalendarium literackie. 1 iteratura. Monografia. Okres w literaturze. Periodyzacja literatury. Pokolenie literackie. Prąd literacki. Prekursor. Szkoła literacka.

Historyzm. Kierunek, który powstał w Anglii w XVIII w. i przejawił się w romantyzmie, jako kult przeszłości i jej pamiątek; historyczne ujmowanie tematów literackich, dbałość o wierne przedstawienie warmików i tła wydarzeń, o koloryt lokalny, o prawdę szczegółów itp.

Hokku. Forma utworu lirycznego w poezji japońskiej, zbudowanego z trzech wersów liczących po 5, 7 i 5 sylab, o prostej treści.

Homilia. Kazanie będące popularnym wykładem Pisma świętego.

Homme de lettres. Określenie pochodzenia francuskiego, oznaczające pisarza, literata.

Homogramy. Wyrazy jednakowo pisane, ale inaczej wymawiane.

Homonimy. Wyrazy o tym samym brzmieniu, ale innym znaczeniu (np. lud — lód; warta — straż i warta jako żeńska forma przymiotnika wart itp.).

Humanizm. Kierunek w kulturze, który widzi w człowieku, w jego zdolnościach poznawczych i postępowaniu najwyższy miernik filozoficzny i etyczny rzeczywistości oraz wszelkich systemów ideowych. W epoce Odrodzenia był reakcją na średniowieczny światopogląd teologiczny, nawrotem do kultury antycznej, dążeniem do stworzenia wiedzy i kultury świeckiej. Towarzyszył reformacji i okresom sporów religijnych. Przejawia się w późniejszych czasach zawsze jako dążność do obrony jednostki, wyzwolenia jej z pęt dogmatyzmu i ucisku społecznego.