672580934

46 Jamby — Język artystyczny

stępuje rzadziej niż trochej czy amfibrach (np. na koń ; po Ie/sie głos).

Jamby. 1. Wiersze o toku jam-bicznym, zinykle trypodie, używane u; starożytnej poezji greckiej jako wers dialogowy w tragedii, komedii i satyrach. 2. Nazywano tak zwłaszcza w pierwszej połowie XIX wieku odmianę poetycką nie mającą nic wspólnego z metryczną strukturą jam-bów, lecz nawiązującą treścią do tradycji starożytnej, o charakterze satyrycznym, żartobliwym. Np. A. Mickiewicz: Jamby.

Jamby wolne. Jamby w wierszach wolnych, bez rygoru równej ilości stóp w wersie, charakteryzujące tok wiersza lub tylko jego fragmentu. Np.:

Już luam nie będę płacił śpieirem,

Czuję pod nogi| tu>ardy grunt!

I gniewem

Zachłyśnie się mej pieśni bunt!

(W. Broniemski: Czarna wiosna).

Jasełka. Utwór sceniczny wywodzący się z misteriów średniowiecznych, ludowy, grywany u> okresie Bożego Narodzenia i mający tematykę związaną z tym świętem

Jednodniówka.Wydawnictwo jednorazowe, okolicznościowe, podobne do dziennika, niekiedy staje się pierwszym numerem czasopisma.

Jedność akcji. Wymaganie klasycznej poetyki, aby dramat miał tylko jeden wątek, aby wydarzenia uboczne nie przesłaniały głównych, a każda wprowadzona na scenę osoba przyczyniała się do rozwiązania węzła dramatycznego.

Jedność czasu. Wymaganie klasycznej poetyki, aby czas przedstawiony w akcji dramatu pokrywał się z czasem przedstawienia, a w każdym razie, aby mieścił się w granicach jednej doby.

f Jedność formy i treści. Właściwość dzieła literackiego, polegająca na tym, że jest ono organiczną całością. Przenikanie się tego, co jest w nim wyrażone (treść), z tym, jak jest wyrażone (forma). Nie ma pustej formy bez treści i nie istnieje treść pozbawiona formy. Wszelka zmiana formy narusza w pewnym stopniu znaczenie wypowiedzenia, zmienia wrażenie, jakie sprawia. Analiza dzieła, rozważanie sposobów kształtowania tworzywa językowego i organizowania elementów kompo-zycyjno-treściowych w utworze jest tylko użyteczne jako metoda badawcza, umożliwia uogólnienia, klasyfikację, charakterystykę, ale ostatecznie winno prowadzić do syntetycznego ujęcia całości.

^Jedność miejsca. Wymaganie klasycznej poetyki, aby cała akcja dramatu toczyła się w jednym miejscu, a w każdym razie, aby zmiana miejsca nie naruszała prawdopodobieństwa ze względu na ograniczenia w czasie przedstawionym.

Język artystyczny. Odmiana języka literackiego, specjalnie kształtowanego dla celów artystycznych, z głównym dążeniem do osiągnięcia ekspresyjności w stosunku do treści dzieła. Określa się go niekiedy jako język literatury.

Por. Eufonia. Składnia poetycka. Słownictwo poetyckie.