672580969

Okresy iu literaturze polskiej — Określenie rzadkie 77

Okresy tu literaturze polskiej

zob. Średniowiecze. Odrodzenie. Barok. Oświecenie. Romantyzm. Pozytywizm. Naturalizm. Młoda Polska. Literatura współczesna.

Określenie bezpośrednie. Określenie poetyckie wyrażające bezpośrednio właściwość przedmiotu bez posługiwania się przenośnią, kojarzeniem z innym przedmiotem (np. czerwone wargi jest o-kreśleniem bezpośrednim w przeciwieństwie do przenośnego, jakim byłoby wyrażenie koralowe-wargi).

Określenie dekoratywne zob. Określenie tautologiczne, zdobiące.

Określenie indywidualizujące

zob. Określenie uzupełniające.

Określenie logiczne. Określenie zwężające zakres, a rozszerzające treść pojęcia (np. dom murowany ma węższy zakres niż pojęcie dom, ale na jego treść składa się więcej cech).

Por. Termin.

Określenie malownicze. Określenie poetyckie podkreślające cechę wyobrażeniową przedmiotu (np. barwę, kształt), ale nie wyrażające stosunku uczuciowego do niego (np. rozległy widok, barwne kwiaty w przeciwieństwie do określeń: zachwycający widok, czarujące barwami kwiaty itp )•

Określenie parzyste. Określenie poetyckie podwójne, zastosouiane do tego samego przedmiotu. Kilkakrotne użycie takich określeń wprowadza swoisty paralelizm. Np.:

Polały się łzy me czyste, rzęsiste.

Na me dzieciństwo sielskie, anielskie, Na moją młodość górną i durną.

Na mój wiek męski, wiek klęski: Polały się łzy me czyste, rzęsiste...

(A. Mickiewicz: Polały się...).

Określenie podmiotowe (uczuciowe). Określenie poetyckie wyrażające stosunek mówiącego do przedmiotu, nadające mu wartość uczuciową (np. zachwycający widok, smutna jesień itp.).

Określenie poetyckie (Epitet). Uzupełnienie nazwy przedmiotu podaniem jego właściwości (w formie przymiotnika lub rzeczownika, bezpośrednio lub przenośnie). W przeciwieństwie do określenia logicznego określenie poetyckie nie zwęża zakresu pojęcia, lecz podkreśla jego cechę, wzmacnia plastykę przedstawienia lub zabarwia uczuciowo, ma funkcję ekspresywną lub służy o/.dob-ności stylu (np. rześki powiew, brylantowy szron, bezkres morza, serce z kamienia itp.)

Określenie przedmiotowe (rzeczowe). Określenie charakteryzujące przedmiot, ale obojętne uczuciowo, nie wyrażające stosunku mówiącego do przedmiotu, o którym mowa (np. duży gmach itp.).

Określenie przenośne. Określenie poetyckie wyrażające cechę przedmiotu w sposób przenośny, przez skojarzenie z innym przedmiotem (np. perłowe zęby, jęk wiatru, koral ust itp.).

Określenie rzadkie (wyszukane). Określenie poetyckie uderzające nowością, podkreśla pomijaną zwykle cechę przedmiotu albo wyraża ją w sposób oryginalny, przez świeże skojarzenie z innym przedmiotem. Np.: