6790846729

2. Wykresy w statystyce regionalnej

W statystyce publicznej najbardziej popularną, klasyczną, formą prezentacji danych statystycznych są tabele statystyczne. Równocześnie wzrasta znaczenie wizualizacji danych statystycznych jako istotnej części każdej analizy danych. Prezentowanie danych za pomocą grafiki odbywa się głównie poprzez wykresy i mapy statystyczne. W ostatnich latach rozwija się także trend związany z opracowywaniem infografik, choć nadal są one domeną publikacji popularnonaukowych i publicystycznych.

Jest wiele publikacji i artykułów poświęconych graficznej prezentacji danych, wśród nich warto wymienić Handbook of Data Visualisation z 2007 r. (pod redakcją: Chun-houh Chen, Wolfgang Hardle oraz Antony Unwin) oraz artykuły zawierające liczne przykłady a także zalecenia w zakresie graficznej prezentacji danych, opracowywane często przez praktyków związanych ze statystyką publiczną w różnych krajach. Ogromna różnorodność stosowanych rozwiązań i sposobów przedstawiania danych statystycznych w postaci wykresów, sprawia że w niniejszej publikacji skupiono się wyłącznie na tych, których zastosowanie pozwala na prezentację zróżnicowania przestrzennego zjawisk. Przedmiotem zainteresowania jest więc jeden z rodzajów szeregów statystycznych, tj. szereg geograficzny (przestrzenny).

Wykresy statystyczne stanowią jedną z metod prezentacji danych statystycznych, za pomocą obrazu graficznego, którego kształt, wielkość lub barwa uwypuklają informacje liczbowe. Stanowią bardziej ogólną formę prezentacji danych niż tablice statystyczne. Wykresy mogą być stosowane do celów stricte publikacyjnych (popularyzacja wyników), jak również dla potrzeb analizy danych (rozkład, poszukiwanie prawidłowości w przebiegu zjawisk). A ich doskonałe uzupełnienie w przypadku statystyki regionalnej stanowią mapy statystyczne. Wykres statystyczny można zdefiniować jako graficzne przedstawienie zależności pomiędzy danymi wielkościami statystycznymi.

Wykres składa się z tytułu, pola wykresu oraz części opisowej. Tytuł powinien w sposób zwięzły opisywać badaną zbiorowość pod względem rzeczowym, przestrzennym i czasowym. Najważniejszą częścią wykresu jest pole wykresu, które stanowi graficzny obraz szeregu statystycznego. Część opisowa stanowi legendę wykresu, wyjaśniającą znaczenie poszczególnych znaków graficznych zastosowanych na wykresie. Na tę legendę składają się: opis skali, objaśnienie użytych symboli, barw i sposobów kreskowania, ewentualne wyjaśnienia metodologiczne i źródło danych. Wyszczególnianie źródła danych w publikacjach statystycznych statystyki publicznej najczęściej nie występuje, o ile są to dane opracowywane przez dany urząd, a nie spoza resortu statystyki. Pewnym wyjątkiem są opracowania Eurostatu każdorazowo wskazujące źródło danych w postaci kodu odpowiedniej tablicy statystycznej z bazy danych, co ułatwia czytelnikowi identyfikację danych.

Współczesne oprogramowanie stwarza wiele możliwości w zakresie graficznej prezentacji danych. Do tworzenia wykresów można wykorzystać z arkusza kalkulacyjnego MS Excel oraz licznych programów statystycznych, np. STATISTICA (oprogramowanie komercyjne), R (oprogramowanie typu freeware). Oprócz dostępnego oprogramowania, na potrzeby zaprojektowania i utworzenia niestandardowych wykresów można wykorzystać oprogramowanie stricte graficzne np. CorelDRAW (oprogramowanie komercyjne), Inkscape (oprogramowanie typu freeware). Zaprezentowane w niniejszym rozdziale wykresy zostały w całości wykonane za pomocą arkusza kalkulacyjnego MS Excel jako najpowszechniej wykorzystywanego oprogramowania do tworzenia wykresów.

Rozwój technologii informatycznych doprowadził do upowszechnienia wielu różnych możliwości prezentacji graficznej. Przy wyborze formy prezentacji danych kluczowe są jednak cele wynikające z przeprowadzanej analizy, grupa docelowa, jak i pomysłowość autora grafiki