683539644

rę emocjonalną i motywacyjną [Strykowski 1997, s. 4-8]. Wpływają na usprawnienie zdolności manualnych. Media wspomagają realizację etapów procesu nauczania i uczenia się, są ilustracją treści przekazywanych ustnie przez pedagoga, niektóre także zastępują pracę nauczyciela (programy komputerowe). Jednak już na początku lat 60. w kręgach dydaktyków obawiano się, że środki techniczne mogą zastąpić czynności nauczyciela. Przytoczę tu słynne sformułowanie: „nauczyciel, który może być zastąpiony przez maszynę, sam powinien być zastąpiony" [Okoń 1973, s. 248]. Podkreślam, że jest tu mowa o bardzo prostych - z punktu widzenia współczesnej techniki medialnej - środkach technicznych (magnetofon, gramofon, radioodbiornik). Jak dotychczas nauczyciel nie został zastąpiony przez maszynę uczącą. Jednakże badania sondażowe prowadzone we Francji wykazały, że uczniowie wolą się uczyć z komputerem, gdyż „komputer jest inteligentny, cierpliwy i sprawiedliwy" [Strykowski 1997, s. 6]. Komunikatywność środków audiowizualnych wynika z połączenia słowa z obrazem, dzięki czemu przekazywane treści łatwiej trafiają do słuchacza. Mimo że oddziałują na emoqe i psychikę człowieka, przemawiają do sfery poznawczej, emocjonalnej i dążeniowej, >• nie powinno się ślepo wierzyć w ich moc. Nadmierne używanie środków audiowizualnych ma swoje negatywne strony: ogranicza aktywność intelektualną i działaniową uczących się. Badania prowadzone w kilku krajach świata (Szwecja, Australia, Japonia, Grecja, USA) [Pattersson 1997, s. 9-12] wykazały, że zajęcia dydaktyczne prowadzone są głównie metodą werbalną, a spośród licznych mediów najczęściej wykorzystuje się tablice szkolne i podręczniki. Wszelkie teksty drukowane będą w przyszłości odgrywały pierwszoplanową rolę wśród środków nauczania. Dlatego też nie powinno się odchodzić od prostych środków dydaktycznych, lecz z rozwagą i wyczuciem stosować je w procesie dydaktycznym wraz z nowoczesnymi technicznymi środkami (kształcenie multimedialne).

Sądzę, że metoda słowna jest bez wątpienia atrakcyjną i skuteczną formą przekazu informaq'i [por. Sobczyk 1998d]. Gesty, mimika, natężenie głosu mają swoje pozytywne oddziaływanie na słuchaczy. Wynik pracy to w 55% mowa ciała, w 38% tembr głosu, w 7% słowo. Elementy te, odpowiednio dobrane i wykorzystane, dają wraz z wiedzą wykładowcy szczególny efekt dydaktyczny.

49