683539958

charakter scalający, jednoczący. Odsłania ono głębokie wzorce typu arche. Trudno jest jednak odnaleźć właściwy wzorzec mityczny i zinterpretować go zgodnie z zasadą „przemieszczenia", tj. wiarygodności i uwspółcześnienia przedstawionych zdarzeń.

Historia zagubionego Azorka z opowiadanka Doroty Gellner nie pasuje do mitów o Orfeuszu i Eurydyce, złotym runie baranka, Demeter i Korze ani o psie Cerberze, strzegącym wrót Hadesu. Wydaje się, że najbardziej odpowiadają opisanym zdarzeniom wzorce z mitu o Smoczym jadzie:

Żył w Sydonie bogaty władca Fenicji, potężny Agenor. Miał on córkę przecudnej urody, a zwano ja Europa [...].

Zeus przybrawszy postać byka, porwał ją i uwiózł daleko, na wyspę Kretę. Tam stworzył jej wspaniały pałac z diamentów i złota, gdzie Europa urodziła mu trzech synów [...].

Tymczasem w Sydonie zrozpaczony Agenor nie mógł się uspokoić po stracie ukochanej córki. Wreszcie, gdy wszystkie poszukiwania zawiodły, wezwał swego syna Kadmosa i wysłał go w świat za zaginioną, zabroniwszy mu wracać w dom rodzicielski bez siostry.

Porównanie tego mitu i utworu dla dzieci wykazuje zadziwiające podobieństwa. Dotyczą one jednak nie tylko zdarzeń fabularnych, ale też wartości. A oto równoległe zestawienie postaci i zdarzeń:

1. przecudnej urody	najgrzeczniejszy pies
2. porwał i uwiózł daleko	porwali go!
3. nie mógł się uspokoić po stracie	zaczął wycierać oczy rękawem
4. syna wysłał, zabroniwszy mu wracać do domu bez siostry	pobiegliśmy do domu
5. wspaniały pałac z diamentów i złota, gdzie Europa urodziła synów	Azor spał na wycieraczce pod naszymi drzwiami

Jak widać, analogie dotyczą czterech pierwszych poziomów, w piątym widoczne jest „przemieszczenie”. W micie bowiem córka nie chce, nie musi, a nawet nie powinna wracać do ojcowskiego domu. Jej miejsce i dom jest przy boku męża. W utworze dla dzieci wszystko musi się dobrze skończyć, zgodnie z konwencją literacką przeznaczoną dla maluszków, które tego oczekują (dlatego motyw domu pojawia się na końcu utworu, jest jego dobrym zakończeniem). Tym niemniej mityczne źródła uwidoczniły się i potwierdziły

51