7097420241

48

gdzie P — powierzchnia jeziora.

Wielkość zasobów ciepła (wyrażona w cal/cm²) jest proporcjonalna do średniej głębokości jeziora i średniej temperatury masy wodnej. A. G. Kolesnikow (za: A. I. Tichomirow 1973 b) proponuje nazwać tę wartość temperaturą ekwiwalentną.

Znając aktualną (chwilową) zawartość ciepła w masie wodnej, z dużą dokładnością można określić średnią jej temperaturę (średnią temperaturę jeziora):

('i^vi) + to) + to) +... + t_nv_n)

V

°r

gdzie:

ti — średnia temperatura warstwy wody o objętości v_u ...,

V — objętość całkowita jeziora w chwili pomiaru.

Materiałem wyjściowym do obliczeń zasobów ciepła były dane ze „zdjęć termicznych”, czyli kilkudziesięciu przekrojów i pionów termicznych z różnych części jeziora, zależnie od zróżnicowania batymetrycz-nego. Obserwacje z lat 1969—1973 nie są pełne. Obliczono więc równania regresji, które pozwalają na obliczenie zasobu ciepła w dowolnym okresie.

Określono związek pomiędzy średnią temperaturą masy wodnej (t_śr j) a temperaturą wody na głębokości 40 cm (t₄₀). Otrzymano prostoliniową zależność, którą opisuje równanie prostej regresji:

t_ir y = 0,968 t₄₀ ~ 0,21°C.

Wartość współczynnika korelacji jest bardzo wysoka i wynosi 0,995, przy średnim odchyleniu kwadratowym ±0,23°C. Sytuacja taka pozwala z dostatecznym przybliżeniem określić średnią temperaturę masy wodnej, jak również zasoby ciepła.

Q = (0,968 Uq - 0,21) V cal.

Największe rozbieżności pomiędzy średnią temperaturą wody na głębokości 40 cm a średnią temperaturą masy wodnej istnieją przy temperaturach 22—24°C oraz w końcowym okresie zlodzenia. W pierwszym wypadku temperatura wody na głębokości 40 cm jest wyższa od średniej z pionu, a w drugim — średnia z pionu jest wyższa od temperatury warstwy wody pod lodem. W okresie zimowym — zlodzenia — zaznacza się stopniowy wzrost średniej temperatury masy wodnej, poczynając od momentu powstania pokrywy lodowej (roczne minimum średniej temperatury masy wodnej) do momentu stałego przekroczenia temperatury powietrza przez próg 0°C, kiedy to ma miejsce silne podgrzanie warstwy wody pod lodem i powstanie uwarstwienia dychotermicznego (M. Grześ 1974). Zagadnienie obliczenia temperatury wód jeziornych