7292100113

(1994) minimalną wartość energii sejsmicznej jako tzw. elementarną energię tąpnięcia, ustalił dla warunków GZW na 5 • 10^:*). Tąpnięcie przy minimalnej energii może zaistnieć wtedy, gdy ognisko wstrząsu jest zlokalizowane w pobliżu wyrobiska, a pokład znajduje się pod wpływem czynników zwiększających zagrożenie tąpaniami. Drzewiecki (2004) natomiast oszacował wartość energii zakumulowanej w warstwie wstrząsogennej, przed jej pęknięciem, która zostanie wyemitowana w postaci energii sejsmicznej jako impulsu inicjującego proces rozpadu skały.

1—l—l—l—1    1

|--->    --i: m    j

nm-T I ' ‘L±rrrtm . j i uHL^r i

Rys. 1.4. Schemat modelu górotworu naruszonego wokół ściany zagrożonej tąpaniami (Biliński 2005): H_P - miąższość kompleksu potencjalnie wstrząsogennego, h_P - bloki belek, U - rozpiętość graniczna belek, R - pozioma odległość ogniska wstrząsu, H - odległość od pułapu ściany do środka warstwy potencjalnie wstrząsogennej, r - odległość pochyła ogniska wstrząsu, Ha - odległość stropu pokładu od spągu warstwy potencjalnie wstrząsogennej, h - grubość pokładu

Według Dubińskiego (1994) tąpnięcie jest opóźnione w stosunku do wstrząsu maksymalnie o kilkadziesiąt milisekund, zależnie od położenia ogniska wstrząsu w stosunku do wyrobiska. W przypadku tąpnięć pokładowych energia sejsmiczna (niszcząca), w bezpośrednim sąsiedztwie wyrobiska może być utożsamiana z wartością energii wstrząsu w ognisku. W przypadku tąpnięć stropowych, ogniska wstrząsów są związane z warstwami wstrząsogennymi, które występują często w dużych odległościach od pokładu, a tylko część energii sejsmicznej zostaje przetransportowana w pobliże wyrobiska, w którym zaistniały skutki wstrząsu w postaci tąpnięcia.

Przemiany energetyczne, które zachodzą w górotworze, można opisać za pomocą równania bilansu energetycznego

A_p + A_z = Lgn +    + A_s + A_d    (1.1)

II