7292100156

tości prędkości odkształcenia odpowiadających zjawiskom tąpań, wyrzutów skał, trzęsieniom ziemi, urabianiu skał narzędziami skrawającymi i udarowymi (Kwaśniewski 1986a). Zakres zmienności wskaźnika intensywności rozpraszania energii R_c, wynoszący od 200 do ponad 5000 kj • s *, pozwolił na wyodrębnienie trzech grup skłonności skał do tąpań (rys. 4.110). Wartość wskaźnika określa wzór

Re =    (4.89)

Lr

gdzie:

EN_r różnica między wartością energii w chwili początkowej rozpadu PES (przy o = R_c) i końcem rozpadu PES, (przy o = Re,), kj; t_r bezwzględny czas rozpadu, s.

Wskaźnik intensywności		Wskaźnik intensywności	■	Wskaźnik intensywności
rozpraszania energii		rozpraszania energii		rozpraszania energii
< 1000 kJ s-^1		1000-2500 kJ s-^1		> 2500 kJ s^1 |
• skały nieskłonne do tąpań		• skały słabo skłonne do tąpań	1	• skały silnie skłonne do tąpań

Rys. 4.110. Klasyfikacja skłonności skał do tąpań na podstawie wskaźnika intensywności

rozpraszania energii

4.7.5. Wskaźnik zagrożenia spowodowanego przeskokiem

Wskaźnik zagrożenia spowodowanego przeskokiem został określony na podstawie wyników badań laboratoryjnych, wykonywanych z zastosowaniem sztywnej maszyny wytrzymałościowej. Wyznaczono właściwości pozniszczenio-we węgla z pokrytycznej części charakterystyki naprężeniowo-odkształceniowej, a moduły sprężystości skał stropowych i spągowych dla fazy odciążania z przed-krytycznej gałęzi charakterystyki. Wskaźnik ten określa wzór (Zorychta 2002)

de*

df (^£np)

^tnp>tf_(r

(4.90)

gdzie:

E_sod - moduł sprężystości przy odciążaniu,

£/cr ^ £np <■■ e„ - przedział odkształceń, w którym jest możliwy przeskok.

Autor rozróżnił dwa przypadki:

Lip < 1 - układ nieskłonny do przeskoku (nietąpiący), Lip > 1 - układ skłonny do przeskoku (tąpiący).

165