7349812245

PAŃSTWO 49

jów” ⁸⁰, o lo, aby „całość zestawić” ⁸¹. „Ogólna, zasadnicza miara” to koncepcja syntezy - „myśl przewodnia” ⁸², „podstawa ogólna”⁸', „ogólny wzór”⁸⁴, „ogólniejszy pogląd”⁸, „ogólniejszy kierunek”⁸⁶, „szerszy pogląd"⁸⁷, dające możliwość wyeksponowania faktów o „istotnej doniosłości i treści” podstawa ułożenia badanych „stosunków i urządzeń” w „jedną harmonijną całość” . Historia - twierdzi M. Bobrzyński - „nic jest żadnym ściśle w sobie zamkniętym filozoficznym lub politycznym systemem, ale szeregiem zdarzeń, za i przeciw każdej teorii przemawiających. Kto nic patrzy na całość, kto lego »za« i »przeciw« sumiennie nic zważy, ten z historii wszystkiego dowiedzie.” ^1,0 Jeżeli w historii opis faktów ma miejsce „nic podług literalnego brzmienia źródeł, ale podług ich istotnego znaczenia” ⁶ , lo istnieje potrzeba „stanowczego i ogólniejszego ocenieniu wypadków”⁶².

Synteza w ujęciu M. Bobrzyńskiego lo „głębsze pojęcie rzeczy” ⁴'\ ujawnienie, gdzie tkwi „wątek istotny” ⁶⁴ dziejów. Stąd jego praca Dzieje Polski w zarysie ma „założenie” ^g\ M. Bobrzyński swoją książkę traktuje jako „program do napisania dziejów Polski” ^g6. „Nic miała [ona J - głosi - zamiaru szczegółowo stwierdzać i opisywać faktów historycznych, lecz pokusiła się o to, ażeby nakreślić program umiejętnego odbudowania przeszłości. ⁷

M. Bobrzyński podziela także przekonanie J. Lelewela, że historia - poprzez ujawnienie „prawdy” o przeszłości - kieruje w pr/.yszość. „Ma historia - pisze —

so I d e ni: Kilka słów..., s. 164.

8i Ibidem, s. 165.

s: I d e m: W imię..., s. 469.

83 Ibidem.

8i Ibidem, s. 472.

85    I d e ni: Kilka słów..., s. 156.

86    I d e nr. Przedmowa do drugiego wydania .. Dziejów»...” (1X80). W: i d e lii: Szkice i stadia hi-s tory cza e. T. 1. Kraków 1922, s. 64.

S7 I d e m: Kitka słów..., s. 162.

88 I d e ni: Uwagi. W: i d e ni: Dzieje.... s. 449.

80 I d e ni: W imię..., s. 472.

oo I d e m: Przedmowa do drugiego wydania..., s. 65-66.

oi

9*

03

04

05

0f»

07

Ibidem, s. 64.

I d c m: Kilka słów⁹..., s. 163.

I d e ni: Dzieje..., s. 52.

Idem: /1w agi pierwsze. W: Dzieje Polski w zarysie. T. 2. Wyd. 4..., s. 310.

I d 0 in: Przedmowa do drugiego wydania..., s. 63.

Ibidem, s. 68.

I d e ni: O podziale historii /niskiej na okresy (1X80). W: i d e ni: Szkice i studia... 1’. 1, s. 36.

4 Sy»tc/-i dziejów Polski...