7349812328

KOMPUTER - CZŁOWIEK - PRAWO 499

W ostatnim z artykułów poświęconych Internetowi Sabina Cisek i Remigiusz Sapa z Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa obalają trzy popularne mity związane z komunikacją naukową w globalnej sieci komputerowej. Odwołując się do wyników badań prowadzonych przez informatologów i bi-bliotekoznawców, pokazują dlaczego nieprawdziwe jest przekonanie, że Internet zapewnia powszechny i darmowy dostęp do wszelkiego typu informacji, zwłaszcza do informacji niezbędnej dla uprawiających naukę, dlaczego mitem jest również łatwość, szybkość i taniość publikowania prac naukowych w Internecie i wreszcie dlaczego wbrew przeświadczeniu większości tzw. nieprofesjonalnych użytkowników nie wystarczy wpisać jedno słowo kluczowe do okna Google, aby wyszukać najbardziej wartościowe informacje na nazwany nim temat. Dostęp do publikacji naukowych coraz dotkliwiej ograniczany jest wskutek komercjalizacji czasopism naukowych, mimo iż większość z nich ukazuje się w formie elektronicznej, a wielu wydawców wyraża zgodę na publikowanie artykułów, wydanych w numerach wcześniej opublikowanych, w archiwach e-printów i elektronicznych repozytoriach instytucji naukowych, a także na osobistych stronach WWW autorów tekstów. Słabą alternatywą dla kosztownego dostępu do komercyjnych czasopism naukowych jest też rozwijany od pewnego czasu ruch Open Access, w którym faktycznie ukazuje się zaledwie ok. 5% czasopism naukowych. Szybkie, łatwe i tanie publikowanie w Internecie możliwe jest tylko poza głównym obiegiem publikacji naukowych, który determinują obowiązujące w nauce reguły poddawania publikowanych prac specjalistycznej recenzji naukowej. Z kolei dotarcie do wartościowej informacji naukowej opublikowanej w Internecie wymaga dużej wiedzy i praktyki wyszukiwawczej, bo większość naukowych publikacji ulokowana jest w tzw. Ukrytym (Głębokim) Internecie, do którego popularne wyszukiwarki nie zapewniają dostępu. Z każdym z tych obalanych przez autorów popularnych, a w istocie nieprawdziwych przekonań wiążą się trudne i od wielu już lat eksplorowane problemy badawcze współczesnej informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, a także nowe wyzwania, które nowoczesna technologia informacyjna i komunikacyjna stawia przed bibliotekarstwem naukowym. M.in. o tych wyzwaniach w ostatniej części książki szerzej pisze trzeci z autorów wywodzących się z IINiB UJ - profesor Jacek Wojciechowski.

Druga część książki poświęcona jest człowiekowi - użytkownikowi technologii komputerowej i jest on w niej rozpatrywany z punktu widzenia psychologii zaburzeń zachowania i patologii społecznej. W tej kategorii mieszczą się dwa korespondujące ze sobą treściowo artykuły Uzależnienie od Internetu Barbary Pileckiej i O motywach oraz psychospołecznych konsekwencjach (nad)używania Internetu Krzysztofa Mudynia - oboje autorzy reprezentują Instytut Psychologii Stosowanej. B. Pilecka pisząc o uzależnieniu się od Internetu, wykazuje na początku potencjalne zagrożenia płynące z jego użytkowania: oderwanie od realnego świata, wirtualną zmianę osobowości, wirtualną zmianę płci {gender świt-ching), pornografię, w tym pornografię dziecięcą, związki na odległość (m.in. cyberzwiązki i cyberromanse), samobójstwa internetowe (cybersuicide), wykorzystywanie Internetu przez organizacje terrorystyczne, izolację pokoleniową. Następnie wyjaśnia, czym jest uzależnienie internetowe (Internet Addiction Disordes - IAD), przedstawia m.in. kryteria diagnostyczne uzależnienia od Internetu wyodrębnione przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne i dokonuje klasyfikacji uzależnień (erotomania internetowa, socjomania internetowa, uzależnienie od Sieci, przeciążenie informacyjne, uzależnienie od komputera), powołując się na kategoryzację Kimberly Young. Autorka wymienia przyczyny uzależnienia się od Internetu oraz grupy społeczne nań podatne. To ostatnie zagadnienie dogłębnie rozwija K. Mudyń, dopisując niejako dalszy ciąg do refleksji poczynionej przez B. Pilecką. Stwierdza on, że od Internetu uzależnieni są przede wszystkim ludzie młodzi, choć nie sposób nie dostrzec, iż coraz powszechniejszy dostęp do Sieci powoduje, że grupa ta powiększa się. W tym kontekście interesująco przedstawiają się wyniki szeroko cytowanych przez autora