7334803388

Zarządzanie przez wartości w administracji publicznej 15

by były one zgodne z realiami funkcjonowania w zmieniającym się otoczeniu. Sprawdzenie, czy wartości nie zdezaktualizowały się, można przeprowadzić, oceniając je pod kątem tego, czy dana wartość jest jasno zdefiniowana, czy przypisane do niej zachowania dają efektywne rezultaty, czy zaspokaja potrzeby i pragnienia ludzi i organizacji, czy zachęca ludzi do osiągnięć i rozwoju oraz czy oparta jest na zaufaniu.

Efektem finalnym rozwoju wartości urzędu jest ich spisanie. Rolę przewodników po regułach moralności publicznej odgrywa kodeks etyczny: katalog zasad, wartości i standardów zachowań etycznych, określających sposób postępowania i zachowania pracowników. Pełni on przede wszystkim funkcję doradczą oraz kontrolną, ponieważ formułuje i upowszechnia standardy zachowań. Ma na celu zamianę tego, co jest nie zawsze wyartykułowaną oraz uświadamianą normą, na w miarę jasno określone reguły, czyli zasady zachowań członków danej zbiorowości. Zle zachowanie ludzi w organizacjach spowodowane jest nie tym, że ludzie są mniej etyczni niż inni, ale tym, że zbyt mało uwagi poświęca się kwestii rozwoju organizacji moralnych, w któiych pracownicy mogliby działać etycznie. Przypadki złego zachowania są pochodną faktu, że nieetyczne zachowania mają częstokroć charakter systemowy. Etyczni ludzie mogą zejść na manowce, pracując w złych organizacjach, natomiast w organizacjach dobrych ludzie nawet o wątpliwej reputacji mogą stać się lepszymi albo - przynajmniej - być pod kontrolą¹⁹.

Opracowanie obowiązków urzędniczych w kodeksie etycznym, w fonnie konkretnej i szczegółowej, ma oczywiste znaczenie praktyczne, gdyż jest stosunkowo najprostszym sposobem przekazania pracownikom informacji o obowiązujących w danej organizacji normach i akceptowanych sposobach postępowania w kluczowych dla niej obszarach. Chodzi głównie o uświadomienie urzędnikom jasnych reguł postępowania, najwłaściwszych z punktu widzenia interesów społecznych. Zebranie w jednym dokumencie podstawowych wymagań etycznych ułatwia interpretację konkretnych sytuacji zdarzających się w praktyce urzędniczej, zapobiega konfliktom pomiędzy przełożonymi i ich podwładnymi. Implementacja kodeksu może mieć więc w konsekwencji wpływ na podwyższenie efektywności pracy urzędników. Wśród zasad powinny się pojawić takie wymienione wyżej wartości, jak m.in.: profesjonalizm wykony-

¹⁹ W. Gasparski, Kodeksy etyczne: ich projektowanie, wprowadzanie i stosowanie (na wybranym przykładzie), „Annales” 2000, t. 3, s. 131-138.