7648595003

PRZEGLĄD piśmiennictwa. 121

pola dostarczające już dziś setnego plonu. Warsztaty starego świata zaledwie mogą sprostać obstalunkom machin rolniczych dla tych dalekich stref, wartość ziemi coraz to hyżej się tam wzmaga, a kapitały i ludzie europejscy zarówno emigrują ku wybrzeżom, nad któremi — jak dotąd — przełom rolniczy nie zawisnął.

Przoduje w tej era i gracy i Hiszpania, oraz Włochy, cisnące się gwałtownie za morze, jakby dając dowód, iż zjednoczenie półwyspu Italskiego nie zagaiło ery złotej dla poddanych króla Humberta. Jeśli zaś w Hiszpanii coraz częściej znachodzić przychodzi tak zwanych dispoblados, czyli miejscowości z czasem do szczętu wyludnione, już. i we Francyi, zkąd emigracya dopiero zaczyna się ruszać, przytaczają złowrogi przykład osady, liczącej do 426 mieszkańców, z której ani jeden nie pozostał na ojczystym zagonie. Opodal od Paryża widnieją już całe dzierżawy odbieżane przez rolników i leżące dziś odłogiem. W Anglii corocznie orne grunta zmniejszają się o milion akrów. A tymczasem stepy Argentyny coraz liczniejszych przynęcają kolonistów, rozszerzając obszary uprawionych łanów\

Wyjątkowe powodzenie tej uprzywiliowanej krainy wytworzyło całą osobną literaturę, nie zawsze wiarogodną; dla tego tern cenniejszą jest bezstronna, dwutomowa publikacya, którą mamy przed sobą.

Tom pierwszy poświęcony miejskiej społeczności i stosunkom, maluje

*

nam stolicę La Platy, Buenos Ayres, przedstawiając zkolei rodzinne i domow^Te życie, interesa i sprawy finansowe, nareszcie ulicę i snujące się po niej barwne tłumy. Z pośród licznych, a jaskrawych wizerunków, wymieńmy charakterystyczno-malowniczy typ żebraka konnego. Do szczegółowego opisu gmachów, autor dodaje ciekawe wiadomości, dotyczące ceny mieszkań i artykułów spożywczych, które dotąd są prawie zadarmo. W ustroju społecznym kobieta zajmuje stanowisko cześć niosące i znaczące. Wszystkie miłosierne zakłady i in-stytucye opierają się o jej serce i roztropność. Wychowanie młodzieży oczywiście ulega pewnym odmianom, zastosowanym do potrzeb młodej kolonii. Humanistyczne studya zupełnie prawie nie istnieją, a natomiast matematyka, rachunkowość i ekonomia polityczna wysunięte są na pierwszy plan w programatach szkolnych. Ciekawe statystyki pouczają nas o finansowych i handlowych stosunkach Argentyny. Byt polityczny chyba nie zupełnie się dotąd ustalił, pojawiające się bowiem zawieruchy raz po raz z okazyi wyborów zamącają spokój publiczny.

Tom drugi wyczerpująco traktuje kwestyą emigracyi. Autor odejmuje jej legendowe blaski, powtarzając, iż ryzykowne to przedsięwzięcie wieńczy tylko cierpliwych, mężnych, mocnych, podczas gdy