7648595164

PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA. 275

1611 r.; takiż przywilej hr. Zbigniewa na Tenezynie Ossolińskiego, starosty drohiczyńskiego, i jego synów: Jakuba, Maksymiliana i Jerzego, wystawiony na imię ks. Pawła Gotowickiego d. 4 styczna 1670 r.: Komplanacya z dnia 10 września 1738 roku, pomiędzy hr. Janem na Tenezynie Ossolińskim a parochem Łukaszem Gładyjowskim względem zachowania praw i prerogatyw, przyznanych cerkwi w dwóch wyżej wymienionych przywilejach. Przytem w rozporządzeniu autora znajdowały się opisy licznych wizytacyj kościelnych, odbywanych przez władyków włodzimierskich, z których najdawniejszy przypada na

rok 1683.

Jubileusz 50-letni zniesienia unii kościelnej na Litwie i Białej Rusi zwrócił badaczy rosyjskich, głównie stanu duchownego, do pracy nad historyą, a zwłaszcza nad upadkiem unii. Wśród różnorodnych jej wyników z obowiązku kronikarskiego winniśmy zanotować najkompletniejszą biografią głównego grabarza unii, Józefa Siemaszki, pod tytułem :    Wysoko preoswiaszczennyj Josif, mitropolit litowskij i rvi-

(Wilno 1889), przez Mikołaja Jzwiekowa, nauczyciela litewskiego seminaryum duchownego. Autor czerpał przede wszy stkiem z ma-teryału, zawartego w „ Zapiskach ^a samegoż J. Siemaszki, wydanych przez cesarską akademią nauk w roku 1883 wraz z licznymi aneksami. Metropolita litewski doprowadził swą autobiografią tylko do r. 1860. Odtąd , naturalnie, przybyło bardzo wiele nowego materyału do historyi upadku unii, a tern samem i do życiorysu sprawcy tegoż. M. Izwie-kow uzupełniał go wiadomościami, czerpanemi z prac M. O. Kojało-wicza i obu współpracowników metropolity litewskiego w dziele niszczenia unii: Antoniego Zubki i Bazylego Łużyńskiego. Nowa ta biografia, napisana w tonie panegirycznym, nie jest jednak ani gruntowną, ani wyczerpującą. Autor w przedstawieniu wypadków idzie niewolniczo za „Zapiskami^ Siemaszki, chociaż nawet sprawozdawcy i krytycy ro-syjscy po ukazaniu się tychże przyznawali, że razi w nich jaskrawa tendeneya; że autor wielu rzeczy nie dopowiada lub wręcz przemilcza. M. Jzwieków nie był w stanie wznieść się na stanowisko krytyczne i z niego ocenić główne źródło, z którego czerpał. Kto jednak „Zapisek^ J. Siemaszki nie miał w rękach, dla tego omawiana praca da możność wyrobienia sobie poglądu na całość prac i zabiegów Siemaszki i głównych jego pomocników około zniesienia unii. Biografia ta składa się z czterech rozdziałów pod następującymi tytułami: 1. Wiek dziecinny i wychowanie metropolity Józefa; II. Działalność Józefa około połączenia unitów z cerkwią prawosławną; III, Działalność Józefa po