Wymiar nominalny jest wymiarem umownym, względem którego określa się odchyłki. Odchyłka jest to różnica rozpatrywanego wymiaru i odpowiadającego mu wymiaru nominalnego.
Odchyłka górna (es, ES) - odchyłka graniczna będąca różnicą wymiaru górnego wałka Bw lub otworu B0 i wymiaru nominalnego D:
es = Bw - D - odchyłka górna wałka (1)
ES = Bn - D - odchyłka górna otworu (2)
Odchyłka dolna (ei, El) - odchyłka graniczna będąca różnicą wymiaru dolnego wałka Aw lub otworu Aa i wymiaru nominalnego D:
ei = Aw - D - odchyłka dolna wałka (3)
El = A0— D - odchyłka dolna otworu (4)
Górny i dolny wymiar graniczny-jest to suma wymiaru nominalnego i odpowiednio górnej lub dolnej odchyłki:
Tolerancja T-jest to różnica wymiaru górnego i dolnego i jednocześnie różnica górnej i dolnej odchyłki:
T - B-A (7)
Tw = es - ei tolerancja wałka (8)
T0 = ES - EI tolerancja otworu (9)
Sposoby tolerowania otworów i wałków:
• liczbowe, np. 0 25I^'“o
• symbolowe, np 0 25f6
• symbolowo-liczbowe, np. 0 25f6 (iJJ )
2.3 Orzekanie zgodności lub niezgodności pomiaru ze specyfikacją
Norma PN-EN ISO 14253-1 tolerancję wymiaru przedmiotu w metrologii długości i kąta nazywa specyfikacją. Wartości graniczne tej tolerancji to granica górna specyfikacji USL (upper specification limit) oraz granica dolna specyfikacji LSL (lower specyfiation limit). Całkowite wyrażenie wyniku pomiaru y’ zawiera wynik pomiaru podany razem z niepewnością rozszerzoną U.
y'=y±U (10)
4