7960663315

POLSKIE BOJE NA POLSKIEM POMORZU

Przywodząc na pamięć współczesnych wszystkie wydarzenia dziejowe, wiążące Polskę z Bałtykiem. nie można nadewszystko pominąć wysiłków zbrojnych, mających na celu obronę naszych morskich wybrzeży.

Tem-bardziej wiec. gdy właśnie w roku bieżącym mija lat 200. należy wspomnieć o bitwach, toczonych w imię niepodległości na ziemi .kaszubskiej; było to szczegól-nem zjawiskiem, że tam właśnie — około Pucka. Gdańska, rycerstwo polskie z odległych krańców Polski zbroczyło krwią Pomorze, walcząc z Niemcami i wspomagającą ich carską Rosją.

Oto przed laty 200, w 1733 roku, zaczęła sie. trwająca prawie trzy lata, wojna o tron Polski po śmierci Augusta II. gdy wódz naczelny ówczesny polski — Jan Tarło, wojewoda lubelski (później sandomierski). głosił hasła niepodległości, wtórzone później pirzez wszystkie powstania. Z Polską sprzymierzona była wtedy Francja i Hiszpanja;; całe rycerstwo niemieckie i rosyjskie wspierały roszczenia Sasów.

Intrygi dyplomatyczne i słaba wola przedwcześnie zrzekającego sie swoich praw. króla Stanisława Leszczyńskiego nie pozwoliły urzeczywistnić sie w całej pełni zamiarom wodza polskiego Jana Tarły; niemniej jednakże, po 3 latach bojów. 70 tys^:ecy Rosjan i kilkadziesiąt tysięcy Niemców nie uszczknęło ani kawałeczka polskiej ziemi.

Wśród bojów partyzanckich były wówczas przeważnie pomyślne I w^;eksze bitwy, w których byli zwyciężani generałowie von Birk-holz von Schybilsky. von Diema, Tosyjskj gen. Izmaiłow. Dwa sibie starcia zakrwawiły ziemie pomorska: bitwa pod Wuchowem (koło Zęborku. na płd.-zach. od Gdańska) i pod Puckiem.

ówczesne oblężenie Gdańska, bronionego bohatersko przeciw Niemcom j Moskalom feldmarszałka Mu-nicko przez gdańszczan, stojących po stron e króla Leszczyńskiego, znane jest z opisów h^:$torycznydi Kaz. Jarochowskiego; ale opisy bitwy pod Wuchowem i Puckiem nie sa jeszcze dokładne.

Jan Tarło nadciągnął pod Wu-chów z siła na on czas znaczną, bo 12 tysięcy ludzi, w ozem zresztą tylko 2 tysiące było regularnego

Jan Tarło

wojska zaciężnego. Rosjanie f Niemcy przeciągali oszukańczo u-kłady. dopóki feldmarszałek von Mtinkh nie nadesłał posłków atakującemu Polaków gen. Zagrejskie-mu. Tymczasem nie przybył na czas, mający wesprzeć wojewodę Tarłę. regimentarz Potocki. Krwawa bitwa trwała blisko 4 godziny i feldmarszałek v. Miinich w raporcie przyznawał, że Polacy stawali bardzo możnie, lecz gdy zaceżni cudzoziemcy zdradzili Tarłę. wówczas konieczny stał sie odwrót, dokonany w szyku bojowym w stronę Pucka, gdzie znów przyprawiono wroga o w ełkie straty. Ucieczka Leszczyńskiego z Gdańska sprawiła, że działania wojenne przeniesiono w odległe, sandomierskie kraje.

Posagowym meżem był ówczesny polski wódz naczelny Jan Tarło. Współcześni przyznawali, że był on najpopularniejszym człowiekiem w Polsce przez nieledwie pół wieku. górując umvs'em i wziętością w narodz^:e nad królami. Okazuje sie z życiorysów ks. Stan. Konarzewskiego i z archiwum Tarłów (w Bibliotece Ordyn. Krasińskich w Warszawie), że Jan Tarło, wojownik i maż stanu, rozw nał także o-gromna działalność oświatową: to on dał plan I fundusze na założenie słynnego Collegium Nobilium. kierowanego przez ks. Stan. Konarskiego w Warszawie:    on również —

Jan Tarło — założył pierwsza w Polsce szkołę zawodowa rzemieślnicza w swej siedzibie w Opolu lu-belskiem.

Przed laty 200, wiosna, na kaszubski polach i mierzejach walczyli Polacy o morze, za wolność, pod wodza Jana Tarły.

MIŁOSZ GEMBARZŁWSKI

PERSPEKTYWY POLSKIEGO RYBACTWA MORSKIEGO

Okres ostatnich 2 — 3 lat należy uważać za przełomowy w dziejach morskiego rybactwa. W tym okresie bowiem zostały zrealizowane bardzo ważne postulaty rybactwa, które stwarzają podstawę do dalszego szybkego jego rozwoju, a mianowicie:

1)    w dziedzinie doskonalenia narzedz- połowu — wprowadzenie włoku szprotowego.

2)    w dz edzinie handlu rybami I przemysłu przetwórczego — u-ruchomienie Hali i chłodni rybnej w Gdyni oraz składu tranzytowego na śledzie solone.

3)    w dziedzinie rybołóstwa dalekomorskiego — Dowstanie spółki akcyjnej w Gdvm ..Morze Północne** oraz spółki ..Mewa**.

Jak wiadomo, najważniejszą rolę w naszem rvbołóstwie mor-sk em odgrywają szproty, które stanowią gros oolowów. To też największa aktywność rybaków naszego wybrzeża przypada na sezon zimowy, kiedy ukazują się ławice szprotów w oobliżu brzegów od strony otwartego morza, jak i na całym obszarze zatoki Gdańsk ej. Do niedawna stosowane metody połowu szprotów, mianowicie niewodami bezpośrednio z brzegu oraz siatkami z łodzi i małych kutrów dostarczały zwykle od 0.5 — 1 mili. kg. szprotów rocznie. Ilość ta bvła dostarczana prawie całkowicie do Gdańska, pokrywając zapotrzebowanie konsumcii bezoośredniej i pozo^tawiaiac nieznaczny nadmiar dla wędzarni i fabryk konserw na terenie Gdańska. Zaledwie nikłe ilości świeżych szprotów szły za pośredn ctwem kupców gdańskich iako surowiec dla warsztatów przetwórczych polskich. położonych wewnątrz kraju. Przetwórnie te natomiast sprowadzały surowice rybny prawie wyłącznie z zagranicy.— z Rvg , o iłe chodzi o szoroty. i z Hamburga. — o ile chodzi o śledzie świeże.

Taki stan trwał aż do czasu, kiedy na kutrach „Starnia** i ..Liwa*' Morskiego Instytutu Rybackiego, przeznaczonych dla próbnych połowów w celach badawczych. został wypróbowany nowy sposób łowienia szprotów — za pomocą włoku szprotowego. Próby te dały znakomity wy-

8