uczuciowość, wewnętrzne rozdarcie) - przedstawia najważniejsze fakty z życia i twórczości Mickiewicza i Słowackiego, wskazując wpływ biografii autorów na ich twórczość - wymienia najważniejsze elementy biografii romantycznej - wygłasza referat na temat życia i twórczości wybranego poety romantycznego, ilustrując go zdjęciami, cytatami itp. - porównuje sposób ukazania młodości w literaturze różnych epok, pisze pracę na ten temat | ||
3. W świecie duchów. Tajemnica istnienia i wyzwolenie wyobraźni ballady, np.: Johann Wolfgang Goethe, Król olch Adam Mickiewicz, Lilie |
- interpretuje znane ballady, wskazując w nich elementy typowe dla romantycznego widzenia świata - wskazuje cechy ballady romantycznej (synkretyzm rodzajowy, ludowość, śpiewność, nastrojowość, tajemniczość, cudowność świata przedstawionego), odnosząc je do czytanych utworów - wyjaśnia pojęcia: synkretyzm, mistycyzm, spirytualizm, subiektywizm - na podstawie poezji i malarstwa określa, na czym polega romantyczne widzenie natury - wyjaśnia, popularność motywu nocy w twórczości romantyków - na podstawie ballad wskazuje nowe, pozarozumowe sposoby poznawania świata - wyjaśnia, na czym polega ludowość ballad i jaki obraz ludu stworzyli romantycy - wskazuje pouczenia (prawdy moralne) sformułowane w balladach i na ich podstawie rekonstruuje światopogląd romantyczny - wyjaśnia rolę Mickiewiczowskich Ballad i romansów w kształtowaniu się polskiego romantyzmu - podaje przykłady romantycznego zainteresowania baśniami, legendami i podaniami ludowymi (również kulturą ludową) oraz mitami (np. dzieła braci Grimm, Hansa Christiana Andersena, Oskara Kolberga) - dostrzega romantyczny rodowód współczesnego nurtu grozy w filmie i literaturze - na wybranym przykładzie podaje cechy filmu grozy (horroru) - wskazuje różnice między horrorem a thrillerem |
- przedstawia źródła romantycznego odrzucenia rozumu i poszukiwania innych sposobów poznania świata - prawidłowo używa terminów: mistycyzm, spirytualizm, metafizyka, irracjonalizm, subiektywizm - analizuje kreację narratora w balladach romantycznych - porównuje obraz świata ukazany w balladach romantycznych i w utworach należących do współczesnego nurtu małych ojczyzn (np. w Dolinie Issy) - porównuje rolę pierwiastków irracjonalnych (np. duchów) w balladach Mickiewicza i w poezji współczesnej (teksty z podręcznika) - analizuje język i styl ballad romantycznych: •/ wskazuje stylistyczne i wersyfikacyjne wykładniki emocjonalności wiersza; określa •ó wskazuje środki służące rytmizacji tekstu ■/ *wskazuje środki zaczerpnięte z ludowego stylu artystycznego (zdrobnienia, paralełizmy, powtórzenia) - syntezuje wiadomości na temat źródeł światopoglądu przedstawionego w utworach wczesnego romantyzmu - wskazuje związek romantycznych ballad z mitologią Północy i baśniowym widzeniem świata - pisze recenzję wybranego hotToru, uwzględniając właściwości gatunku |
4.1 Miłość. Ogień i Izy Wertera, czyli między sentymentalizmem a romantyzmem Johann Wolfgang Goethe, Cierpienia młodego Wertera |
- odwołując się do powieści, charakteryzuje postać Wertera: ■S opisuje jego uczucia •ó analizuje relacje z naturą i innymi ludźmi ■f określa przyczyny jego osamotnienia •f wskazuje cechy sentymentalne i romantyczne bohatera •ó określa źródła jego tragizmu •ó wskazuje sposoby kreowania postaci (np. zmieniający się nastrój opisów przyrody odnosi do stanów psychicznych Wertera) - wyjaśnia terminy i określenia: powieść epistolama, werteryzm, kochanek sentymentalny, kochanek romantyczny - charakteryzuje przedstawiony w utworze wzorzec |
- wykazuje związki formy powieści i sposobu prowadzenia narracji z jej warstwą ideową - opracowuje portrety psychologiczne bohaterów - porównuje systemy wartości i sposób widzenia świata Wertera i Alberta - wnioskuje, dlaczego powieść Goethego wywarła tak wielki wpływ na współczesnych, a bohater literacki znalazł naśladowców |
4.2 Miłość romantyczna Adam Mickiewicz, IV cz. Dziadów fragmenty listów Zygmunta Krasińskiego do Delfiny Potockiej |
- charakteryzuje postać Gustawa - określa cechy miłości romantycznej prezentowanej przez bohatera IV cz. Dziadów - w dyskusji Pustelnika i Księdza wskazuje racje dwóch światopoglądów - wskazuje w utworze cechy postawy romantycznej (mistycyzm, spirytualizm, irracjonalizm, wiara w obecność świata nadprzyrodzonego i przechodzenia ze świata żywych do świata umarłych itp.) - wskazuje stylistyczne i językowe wykładniki gwałtownie zmieniających się uczuć Gustawa - interpretuje list Krasińskiego, odnajdując w nim cechy typowe dla epistolografii romantycznej - wskazuje językowe i stylistyczne wykładniki emocjonalności - wykorzystuje kontekst biografii autora do pełnego odczytania listu - wskazuje nieszczęśliwą miłość jako ważny składnik biografii romantycznej - analizuje utwory należne do romantycznej liryki miłosnej ■ó wskazuje dominantę kompozycyjną każdego z wierszy |
- interpretuje kreację Gustawa (nieszczęśliwego kochanka), wskazując w niej cechy romantyczne i sentymentalne - odnosi pojęcie werteryzmu do postaci Gustawa (wskazuje podobieństwa bohaterów) - interpretuje IV cz. Dziadów jako utwór o dążeniu do poznania natury rzeczy (także na podstawie motta) - wykorzystuje literaturę przedmiotu (z podręcznika) do pogłębienia interpretacji utworu - charakteryzuje autora (nadawcę) listu, odnajdując podobieństwa do kreacji znanych z Nowej Heloizy Rousseau i Cierpień młodego Wertera - wyjaśnia miejsce miłości w romantycznej filozofii - samodzielnie przeprowadza analizę i interpretację romantycznych wierszy miłosnych - wykorzystuje do interpretacji kontekst macierzysty wiersza (w tym - kontekst biograficzny) - dokonuje analizy porównawczej utworu romantycznego i współczesnego (np. utworu Norwida i Poświatowskiej - teksty z podręcznika) - wnioski ujmuje w formę pracy pisemnej (esej lub rozprawka) |
15