8002824053

Rozdział III. Interpretacja humanistyczna

Tworząc teorie w nauce administracji korzystamy z założeń interpretacji humanistycznej, czyli odkrywania sensu i wartości ludzkich dzieł (utworów, wytworów). Przydatna jest szczególnie w procesie wykładni przepisów prawa administracyjnego. Kieruje się m.in. następującymi przesłankami:

•    a ntropo morf izmem,

•    założeniem racjonalności działania twórcy,

•    opisem stanu wiedzy twórcy i zbioru jego przekonań,

•    uwarunkowań i warunków w jakich działa,

•    opisem sytuacji w jakiej działa,

•    charakterystyki celu jego czynności i rezultatów jakie osiągnął,

•    wykorzystaniem ciągu przyczynowo-skutkowego.

Jako odbiorcy dzieła próbujemy zrozumieć utwór i twórcę: jego motywy, wyznawane wartości itp. oraz je odtworzyć. Zakładamy, iż twórca działał racjonalnie, celowo i świadomie. Posiadał ustaloną hierarchię wartości, którymi się kierował. Istotny jest dla nas kontekst cywilizacyjny w jakim funkcjonował (społeczny, polityczny, ekonomiczny, medyczny, historyczny). Dokonujemy także opisu i analizy utworu. Odbierając dzieło (utwór) przeżywamy także reakcje emocjonalne. Możemy próbować wczuć się w przeżycia autora w czasie, gdy je tworzył. Powinniśmy rozumieć czasy, w których żył oraz tradycję która wpłynęła na treść utworu. Rekonstruujemy tym samym rzeczywistość w jakiej żył dla lepszego rozumienia dzieł, jakie pozostawił.'¹'

Z drugiej jednak strony można argumentować, iż dla odbiorcy ważny jest aktualny przekaz dzieła ("tu i teraz"), a nie szeroki i zwykle nieznany (i tak naprawdę niemożliwy w pełni do zbadania) kontekst historyczny. Zasada koła hermeneutycznego mówi, iż rozumienie całości dzieła osiągamy na podstawie rozumienia jego składników, a rozumienie składników na podstawie rozumienia całości.'²'

Jerzy Kmita (1931 - 2012): polski filozof i teoretyk kultury, profesor Uniw. Adama Mickiewicza w Poznaniu, zaliczany do poznańskiej szkoły metodologicznej, napisał "Z metodologicznych problemów interpretacji humanistycznej" (1971).

Proces myślowy w przypadku interpretacji humanistycznej składa się ze zbioru zdań logicznych: eksplanandum i eksplanans. Eksplanandum, to zjawisko, które jest wyjaśniane a eksplanans to fakt, który wyjaśnia owe zjawisko. Inaczej mówiąc eksplanandum. to zdanie wyjaśniane a eksplanans. to zdanie wyjaśniające. Eksplanandum powinno wynikać logicznie z eksplanans; być "wyjaśnialne" przez eksplanans. Przykładowo, w badaniach historycznych historycy wyjaśniają zachowanie (eksplanandum) wskazując cel, jaki bohater historyczny zamierzał osiągnąć (eksplanans).

Zgodnie z modelem rozumowania naukowego każdy eksplanans może być w kolejnym rozumowaniu zamieniony na eksplanandum, dla którego szuka się kolejnego eksplanansu. Chodzi o to, że zdanie wyjaśniane zostaje wyjaśnione zdaniem wyjaśniającym, ale te także potrzebuje własnego wyjaśnienia (stając się zdaniem wyjaśnianym i przekształcając się z eksplanandum w eksplanans), do którego należy poszukać kolejnego zdania wyjaśniającego. Logicy zwracają